ex bono casu C

part. pf. к suspendo

1) парящий ( alae L)

2) поднятый ( aulaea H)

3) насторожённый ( aures Prp)

4) скользящий, чуть прикасающийся (per undas Poëta ap. C; fluctu s. V)

5) зависящий ( ex bono casu C)

6) висящий, висячий

7) колеблющийся, нерешительный, неуверенный

8) тревожный, обеспокоенный ( vultus C); робкий ( timor O)

9) утихший, слабый ( aura Lcr)

10) рыхлый ( terra Col)

contrārius, a, um (contra), I) gegenüber (auf der andern Seite) befindlich, -liegend, -stehend, contraria litora Asiae, Mela: contraria auris, Plin.: collis nascebatur adversus huic (diesem gegenüber) et contrarius (auf der andern Seite, auf dem andern Ufer des Flusses), Caes.: c. vulnera, vorn auf der Brust (gew. adversa vulnera), Tac. hist. 3, 84: c. aes grave, was dagegen in die (andere) Wagschale gelegt wird, Paul. ex Fest. 64, 12. – m. Dat., Carmaniis c. pars, Mela: soli c. gemma, Plin. – od. m. inter se, zB. c. inter se urbes, Plin.: binae partes terrae contrariae inter se diversaeque (v. Orient u. Okzident), Lact.

II) ganz entgegengesetzt, auf der ganz entgegengesetzten Seite befindlich, von der ganz entgegengesetzten Seite kommend, nach der ganz entgegengesetzten Seite gehend, A) eig.: tellus c., Ov.: c. quadriremes, einander entgegenkommende, sich begegnende, Suet.: c. ictus, vom Gegner kommender (geführter) Stoß, Cic.: c. fluctus (Woge), Val. Max.: c. ventus, Gegenwind, Lact. u. Ps. Quint. decl.: in contrarias partes fluere (v. Flüssen), Cic.: in contrariam partem revinciri (v. Balken), Caes.: u. (Ggstz.) copulari contrariāque regione (Richtung) labi, Cic.: contrario amne (gegen den Str., stromaufwärts) subvehere alqd, Plin. – m. Dat., tigna iis c. bina, Caes.: vento c. aestus, dem W. entgegenströmende, Ov.:

————

classi c. flamina, gerade entgegenwehende, Ov. – in der Vergleichung mit folg. atque (als), qui versantur retro contrario motu atque caelum, Cic. de rep. 6, 17: u. so auch m. folg. ac (als) bei Val. Max. 1, 6, 11. – subst., contrārium, iī, n., die entgegengesetzte Seite, in contrarium cadere umbras, Plin.: pilum in contr. vertere (ganz umkehren), Plin.: in contr. nare (stromaufwärts), Plin.

B) übtr.: 1) im allg., entgegengesetzt, schnurstracks zuwiderlaufend, kollidierend, kontrastierend usw., a) adi.: c. quaedam vis, Cic.: aut bono casu aut contrario, Cic.: c. epistulae, Widersprüche enthaltende, Cic.: c. leges, Quint.: sententiae, Val. Max.: contraria diversaque inter se pugnantia naturae studia cupiditatesque, Cic.: c. pars causae, Cic.: in contrarias partes disputare od. disserere de alqa re, für u. gegen (pro u. contra) sprechen, Cic. – m. Genet., huius virtutis contraria est vitiositas, das Gegenteil dieser T. ist die L., Cic. – m. Dat. od. inter se (einander), zB. qui color fuit albus, nunc est contrarius albo, Ov.: dementia res est sanitati contraria, Sen. rhet.: clementiae contrariam imperiti putant severitatem, Sen.: nihil malum esse, nisi quod virtuti contrarium esset, Cic.: illi virtuti contrarium vitium est inaequalitas, Quint.: omnis voluptas honestati est c., Cic. – orationes inter se c., Aeschini et Demostheni (die eine pro, die andere contra), Cic.: opiniones

————

inter se c., Quint. ( neben diversae opiniones): ›non ambulare‹ enim et ›non stare‹ et ›non currere‹ contraria inter sese non sunt, quoniam ›contraria‹ ea dicuntur, quae simul vera esse non queunt, Gell. – b) subst., contrārium, iī, n., und Plur. contrāria, ōrum, n., das Entgegengesetzte, das Gegenteil, der Kontrast, α) Sing.: αα) übh.: in contrarium disputare, Tac. dial.: optimum ex contrario (Kontrast) nitet, Sen. – m. folg. atque od. ac (als), contrarium decernebat, ac paulo ante decreverat, Cic. II. Verr. 1, 120 (vgl. no. II, A aus Cic. de rep. 6, 17). – ex contrario (bei Nep. u. nachaug. e contrario) adv. = im Gegenteil, im Gegensatz, dagegen, at ego hoc ex contrario contendo, Cic.: ut reliquorum imperatorum res adversae auctoritatem minuunt, sic huius ex contrario dignitas incommodo accepto in dies augebatur, Caes.: apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur, nisi honesto loco, Nep. Eum. 1, 5: potest ergo aliquid moveri et non fluere, et e contrario non potest fluere, nisi in unam partem, Sen. (vgl. Haase Sen. op. tom. 2. praef. p. VI). – so auch per contrarium, Ulp. dig. 2, 4, 8. § 1 u.a. – ββ) als rhet. Fig., der Gegensatz, die Antithese, der Kontrast, Cornif. rhet. 4, 27. Cic. de inv. 1, 42. Iul. Rufin. de schem. lex. § 11. – β) Plur.: αα) übh., conferre pugnantia et comparare contraria, Cic.: tota in oratione sua secum ipsum pugnare, non modo non cohaerentia inter se dicere, sed maxime

————

disiuncta atque contraria, Cic.: adversa contrariis od. contraria contrariis referre, Cic.: diversae vocant animum in contraria curae, Verg. – m. Genet., earum (artium) contraria, Cic. de fin. 4, 67. – m. Dat., quis non diversa praesentibus contrariaque exspectatis aut speret aut timeat? Vell. 2, 75, 2: qui contraria deo (das G. wie G.) faciat, Lact. de ira 3, 3. – m. folg. quam (als), qui contraria faciat, quam deus, Lact. 3, 29, 13: u. so Augustin. de civ. dei 8, 24. Claud. in Eutr. 2, 267. – ββ) die Behauptungen der Gegenpartei, die Gegengründe, Cic. de or. 2, 331.

2) insbes.: a) feindlich entgegenstehend, widerstrebend, ungünstig, abgeneigt, arma, Ov.: exta, Tac. – m. Dat., quodsi forte tuis non est contraria votis (v. einem Mädchen), Phaedr.: alqs mihi invenitur maxime c., als Widersacher, Feind, Phaedr.: litora litoribus contraria, Verg. – subst., contrāriī, ōrum, m., die Gegner, Vitr. 3. praef. § 2. Capit. Maximin. 10, 2. – b) zweckwidrig, unzweckmäßig, nachteilig, verderblich (Ggstz. utilis), otium maxime c. esse, Caes.: quod maxime contrarium fuit, As. Poll. in Cic. ep.: ipsae exercitationes magna ex parte contrariae (sunt), Tac. dial. – m. Dat., loca... Averna (vogellose) vocantur, quia sunt avibus contraria cunctis, Lucr.: monens philosophiam imperaturo contrariam esse, Suet. – contrarium est m. folg. Infin., hoc facere contrarium est, Col.: ne carmine quidem ludere contra-

————

rium fuerit, Quint.

suspēnsus, a, um, PAdi. (v. suspendo), I) eig.: a) erhöht, hoch, erhaben, corus suspensum in terras portat mare, Sil. 1, 470. – b) in der Schwebe gehalten, schwebend, vestigium (Tritt) suspensum et instabile, Plin. pan.: aquila suspensis demissa leniter alis, Liv.: suspensum ac nutans (sich auf u. ab bewegende) machinamentum, Amm.: currus suspensus (in aqua), Cic.: per mare suspensa ferret iter, Verg.: agmina suspensa, fliegend, eilend, Claud. – c) locker, terra, Colum.: suspensissimum pastinatum, Colum. – II) übtr.: a) von etw. abhangend, auf etw. beruhend, ex bono casu omnia suspensa sunt, Cic.: non aliunde pendēre nec extrinsecus aut bene aut male vivendi rationes suspensas habere, das Wohl und Wehe des Lebens nicht als von Außendingen abhängig ansehen, Cic.: numquam crediderim felicem ex felicitate suspensum, Sen.: dubii suspensaeque ex fortuna spei, Liv.: animi ex tam levibus momentis fortunae suspensi, Liv. – b) ungewiß, zweifelhaft, voller Erwartung, gespannt, schwebend, animus, Cic.: animus suspensior, Auct. b. Afr.: animus suspensus curis maioribus, Cic.: susp. plebs, Cic.: exspectatio, Cic.: verba, Tac.: res, kritische Lage, Liv.: diutius exspectationem hominum et spem rei publicae de mea voluntate suspensam tenere, in der Ungewißheit lassen, Planc. in Cic. ep.: ebenso alqm suspensum tenere, in

————

der Spannung halten, Cic.: in suspenso relinquere, unentschieden lassen, Plin. ep.: in suspenso esse, unentschieden sein, Plin. ep. – m. folg. indir. Fragesatz, cum, quid ageretur in locis reliquis essent suspensi, Hirt. b.G. – m. Genet., oppido suspensus animi, Apul. met. 11, 29: tot populos inter spem metumque suspensos animi habetis, Liv. 8, 13, 17: exspectatio te spei suspensum fatigabit, Gell. 14, 1, 36. – c) ängstlich, besorglich, verlegen, unruhig, furchtsam, timor, Ov.: nox, Plin. ep.: suspensā manu laudare, furchtsam, zurückhaltend, Plin. ep.: est suspensum et anxium (es ist eine bange, qualvolle Lage) m. folg. Infin., Plin. ep. 6, 4, 3. – von Pers., Vespasiani nomen suspensi (verlegen) et vitabundi circumibant, Tac. hist. 3, 37: suspensus (in Unruhe) pro homine amicissimo, Plin. ep. 8, 5, 3. – d) von der Arbeit befreit, arbeitsfrei, feiernd, familia, Amm. 14, 6, 17.

contrārĭus, a, um, adj. [contra], lying or being over against, opposite.

In gen.

Prop., of places (syn. adversus):

collis adversus huic et contrarius,

Caes. B. G. 2, 18; cf.:

contraria tigna iis (tignis),

id. ib. 4, 17, 5; and:

gemma soli,

Plin. 37, 9, 47, § 131:

contrario amne,

against the stream, id. 21, 12, 43, § 73:

tellus,

Ov. M. 1, 65; cf. id. ib. 13, 429:

ripa,

Dig. 41, 1, 65:

auris,

Plin. 24, 10, 47, § 77:

contraria vulnera ( = adversa vulnera),

in front, on the breast, Tac. H. 3, 84:

in contrarias partes fluere,

Cic. Div. 1, 35, 78; cf.:

tignis in contrariam partem revinctis,

Caes. B. G. 4, 17; cf.

. si pelles utriusque (hyaenae et pantherae) contrariae suspendantur,

Plin. 28, 8, 27, § 93:

contrario ictu uterque transfixus,

by a blow from the opposite direction, Liv. 2, 6, 9.— With inter se, Plin. 4, 11, 18, § 49.—With atque, Cic. Rep. 6, 17, 17.—Far more freq. and class. in prose and poetry,

Transf., of other objects.

In gen., opposite, contrary, opposed (syn. diversus); constr. with the gen., dat., inter se, atque, or absol.

With gen.:

hujus virtutis contraria est vitiositas,

Cic. Tusc. 4, 15, 34; id. Inv. 2, 54, 165; id. Fin. 4, 24, 67 Madv. N. cr.; Quint. 5, 10, 49 al.—

With dat.:

voluptas honestati,

Cic. Off. 3, 33, 119:

fortuna rationi et constantiae,

id. Div. 2, 7, 18; cf. id. Top. 11, 46 sq.:

vitium illi virtuti,

Quint. 11, 3, 44:

rusticitas urbanitati,

id. 6, 3, 17:

pes bacchio,

id. 9, 4, 102:

color albo,

Ov. M. 2, 541:

aestus vento,

id. ib. 8, 471 et saep. —

With inter se:

orationes inter se contrariae Aeschinis Demosthenisque,

Cic. Opt. Gen. 5, 14; so id. de Or. 2, 55, 223; Quint. prooem. § 2; 1, 10, 6; 10, 1, 22.—

With atque:

versantur retro contrario motu atque caelum,

Cic. Rep. 6, 17, 17.—

Absol.:

aut bono casu aut contrario,

Cic. Tusc. 5, 12, 36:

monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis conflatum,

id. Cael. 5, 12:

ardor,

Lucr. 3, 252:

exemplum,

Quint. 5, 11, 7:

jus,

id. 5, 11, 32:

leges,

conflicting, id. 3, 6, 43; Dig. 1, 3, 28: actiones, cross-suits, Gai Inst. 4, 174 al.:

latitudo quā contrariae quinqueremes commearent,

going in opposite directions, Suet. Ner. 31:

disputandum est de omni re in contrarias partis,

on both sides, Cic. de Or. 1, 34, 158:

ex contrariā parte dicere,

id. Inv. 1, 18, 26:

in contrariam partem adferre aliquid,

id. de Or. 2, 53, 215 al. —

Esp., subst.: contrārĭum, ii, n., the opposite, contrary, reverse.

In gen.:

contrarium decernebat ac paulo ante decreverat,

Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

si ea rex vult, quae Thebanis sint utilia... sin autem contraria, etc.,

Nep. Epam. 4, 2:

dum vitant stulti vitia, in contraria currunt,

Hor. S. 1, 2, 24; cf.: diversaeque vocant animum in contraria curae, in opposite directions, Verg A. 12, 487:

ut auctoris sortem in contraria mutet,

Ov. M. 3, 329:

in contraria versus,

transformed, id. ib. 12, 179.—With gen.:

contraria earum (artium)... vitia quae sunt virtutum contraria,

Cic. Fin. 4, 24, 67:

fidentiae contrarium est diffidentia,

id. Inv. 2, 54, 165; cf. Quint. 5, 10, 49.—With dat.:

quis non diversa praesentibus contrariaque exspectatis aut speret aut timeat,

Vell. 2, 75, 2: qui contraria Deo faciat, Lact. de Ira, 3, 3.—With quam:

qui contraria faciat quam Deus,

Lact. 3, 29, 13; Aug. Civ. Dei, 8, 24; Claud. in Eutr. 2, 267.—

As rhet. fig., the antithesis, contrast, opposite, Cic. Inv. 1, 28, 42; Auct. Her. 4, 19, 27; Jul. Ruf. Schem. Lex. § 11.—

Adverb. phrases:

ex contrario,

on the conirary, on the other hand, Caes. B. G. 7, 30; Cic. Rosc. Com. 16, 47; id. Inv. 2, 8, 25; Quint. 6, 1, 16:

e contrario,

Nep. Iphicr. 1, 4; id. Ham. 1, 2; id. Att. 9, 3; id. Eum. 1, 5 (al. contrario without e); Quint. 1, 5, 43;

rarely ex contrariis,

Quint. 8, 5, 9; 8, 5, 18; 10, 1, 19;

11, 3, 39 al.—In the same sense, but more rarely, in contrarium,

Plin. 18, 24, 54, § 197:

per contrarium,

Dig. 2, 4, 8, § 1; 2, 15, 8; 28, 1, 20 al.—

In partic.

Of weight: aes contrarium, weighed against, = antirropon, Paul. ex Fest. p. 64, 12 Müll.; cf. Scalig. ad Plaut. Ep. 3, 3, 30.—

Of hostile opposition, inimical, hostile, hurtful, pernicious, etc. (more rare than adversarius, and mostly poet. or in post-Aug. prose):

contrariis dis,

Varr. L. L. 5, § 70 Müll.:

Averna avibus cunctis,

dangerous, destructive, Lucr. 6, 741; cf.:

usus lactis capitis doloribus,

Plin. 28, 9, 33, § 130:

hyssopum stomacho,

id. 25, 11, 87, § 136:

quam (sc. perspicuitatem) quidam etiam contrariam interim putaverunt,

injurious, disadvantageous, Quint. 4, 2, 64 Spald.; cf.:

philosophia imperaturo,

Suet. Ner. 52:

exta,

unfavorable, id. Oth. 8:

saepe quos ipse alueris, Tibi inveniri maxime contrarios,

hostile, Phaedr. 4, 11, 17:

litora litoribus contraria, fluctibus undas Imprecor,

Verg. A. 4, 628; cf. id. ib. 7, 293.— Subst.: contrārĭus, ii, m., an opponent, antagonist; plur., Vitr. 3, praef. 2.— Adv.: con-trārĭē, in an opposite direction, in a different manner:

sidera procedentia,

Cic. Univ 9 med.:

scriptum,

id. Part. Or. 31, 108:

relata verba,

id. de Or. 2, 65, 263:

dicere,

Tac. Or. 34.

contrārĭus, a, um, adj. [contra], lying or being over against, opposite.

In gen.

Prop., of places (syn. adversus):

collis adversus huic et contrarius,

Caes. B. G. 2, 18; cf.:

contraria tigna iis (tignis),

id. ib. 4, 17, 5; and:

gemma soli,

Plin. 37, 9, 47, § 131:

contrario amne,

against the stream, id. 21, 12, 43, § 73:

tellus,

Ov. M. 1, 65; cf. id. ib. 13, 429:

ripa,

Dig. 41, 1, 65:

auris,

Plin. 24, 10, 47, § 77:

contraria vulnera ( = adversa vulnera),

in front, on the breast, Tac. H. 3, 84:

in contrarias partes fluere,

Cic. Div. 1, 35, 78; cf.:

tignis in contrariam partem revinctis,

Caes. B. G. 4, 17; cf.

. si pelles utriusque (hyaenae et pantherae) contrariae suspendantur,

Plin. 28, 8, 27, § 93:

contrario ictu uterque transfixus,

by a blow from the opposite direction, Liv. 2, 6, 9.— With inter se, Plin. 4, 11, 18, § 49.—With atque, Cic. Rep. 6, 17, 17.—Far more freq. and class. in prose and poetry,

Transf., of other objects.

In gen., opposite, contrary, opposed (syn. diversus); constr. with the gen., dat., inter se, atque, or absol.

With gen.:

hujus virtutis contraria est vitiositas,

Cic. Tusc. 4, 15, 34; id. Inv. 2, 54, 165; id. Fin. 4, 24, 67 Madv. N. cr.; Quint. 5, 10, 49 al.—

With dat.:

voluptas honestati,

Cic. Off. 3, 33, 119:

fortuna rationi et constantiae,

id. Div. 2, 7, 18; cf. id. Top. 11, 46 sq.:

vitium illi virtuti,

Quint. 11, 3, 44:

rusticitas urbanitati,

id. 6, 3, 17:

pes bacchio,

id. 9, 4, 102:

color albo,

Ov. M. 2, 541:

aestus vento,

id. ib. 8, 471 et saep. —

With inter se:

orationes inter se contrariae Aeschinis Demosthenisque,

Cic. Opt. Gen. 5, 14; so id. de Or. 2, 55, 223; Quint. prooem. § 2; 1, 10, 6; 10, 1, 22.—

With atque:

versantur retro contrario motu atque caelum,

Cic. Rep. 6, 17, 17.—

Absol.:

aut bono casu aut contrario,

Cic. Tusc. 5, 12, 36:

monstrum ex contrariis diversisque inter se pugnantibus naturae studiis conflatum,

id. Cael. 5, 12:

ardor,

Lucr. 3, 252:

exemplum,

Quint. 5, 11, 7:

jus,

id. 5, 11, 32:

leges,

conflicting, id. 3, 6, 43; Dig. 1, 3, 28: actiones, cross-suits, Gai Inst. 4, 174 al.:

latitudo quā contrariae quinqueremes commearent,

going in opposite directions, Suet. Ner. 31:

disputandum est de omni re in contrarias partis,

on both sides, Cic. de Or. 1, 34, 158:

ex contrariā parte dicere,

id. Inv. 1, 18, 26:

in contrariam partem adferre aliquid,

id. de Or. 2, 53, 215 al. —

Esp., subst.: contrārĭum, ii, n., the opposite, contrary, reverse.

In gen.:

contrarium decernebat ac paulo ante decreverat,

Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

si ea rex vult, quae Thebanis sint utilia... sin autem contraria, etc.,

Nep. Epam. 4, 2:

dum vitant stulti vitia, in contraria currunt,

Hor. S. 1, 2, 24; cf.: diversaeque vocant animum in contraria curae, in opposite directions, Verg A. 12, 487:

ut auctoris sortem in contraria mutet,

Ov. M. 3, 329:

in contraria versus,

transformed, id. ib. 12, 179.—With gen.:

contraria earum (artium)... vitia quae sunt virtutum contraria,

Cic. Fin. 4, 24, 67:

fidentiae contrarium est diffidentia,

id. Inv. 2, 54, 165; cf. Quint. 5, 10, 49.—With dat.:

quis non diversa praesentibus contrariaque exspectatis aut speret aut timeat,

Vell. 2, 75, 2: qui contraria Deo faciat, Lact. de Ira, 3, 3.—With quam:

qui contraria faciat quam Deus,

Lact. 3, 29, 13; Aug. Civ. Dei, 8, 24; Claud. in Eutr. 2, 267.—

As rhet. fig., the antithesis, contrast, opposite, Cic. Inv. 1, 28, 42; Auct. Her. 4, 19, 27; Jul. Ruf. Schem. Lex. § 11.—

Adverb. phrases:

ex contrario,

on the conirary, on the other hand, Caes. B. G. 7, 30; Cic. Rosc. Com. 16, 47; id. Inv. 2, 8, 25; Quint. 6, 1, 16:

e contrario,

Nep. Iphicr. 1, 4; id. Ham. 1, 2; id. Att. 9, 3; id. Eum. 1, 5 (al. contrario without e); Quint. 1, 5, 43;

rarely ex contrariis,

Quint. 8, 5, 9; 8, 5, 18; 10, 1, 19;

11, 3, 39 al.—In the same sense, but more rarely, in contrarium,

Plin. 18, 24, 54, § 197:

per contrarium,

Dig. 2, 4, 8, § 1; 2, 15, 8; 28, 1, 20 al.—

In partic.

Of weight: aes contrarium, weighed against, = antirropon, Paul. ex Fest. p. 64, 12 Müll.; cf. Scalig. ad Plaut. Ep. 3, 3, 30.—

Of hostile opposition, inimical, hostile, hurtful, pernicious, etc. (more rare than adversarius, and mostly poet. or in post-Aug. prose):

contrariis dis,

Varr. L. L. 5, § 70 Müll.:

Averna avibus cunctis,

dangerous, destructive, Lucr. 6, 741; cf.:

usus lactis capitis doloribus,

Plin. 28, 9, 33, § 130:

hyssopum stomacho,

id. 25, 11, 87, § 136:

quam (sc. perspicuitatem) quidam etiam contrariam interim putaverunt,

injurious, disadvantageous, Quint. 4, 2, 64 Spald.; cf.:

philosophia imperaturo,

Suet. Ner. 52:

exta,

unfavorable, id. Oth. 8:

saepe quos ipse alueris, Tibi inveniri maxime contrarios,

hostile, Phaedr. 4, 11, 17:

litora litoribus contraria, fluctibus undas Imprecor,

Verg. A. 4, 628; cf. id. ib. 7, 293.— Subst.: contrārĭus, ii, m., an opponent, antagonist; plur., Vitr. 3, praef. 2.— Adv.: con-trārĭē, in an opposite direction, in a different manner:

sidera procedentia,

Cic. Univ 9 med.:

scriptum,

id. Part. Or. 31, 108:

relata verba,

id. de Or. 2, 65, 263:

dicere,

Tac. Or. 34.

suspendo, di, sum, 3, v. a. [sus, from subs, for sub; v. sub, III., and pendo], to hang up, hang, suspend (freq. and class.).

Lit.

In gen.:

pernas suspendito in vento biduum... suspendito in fumo biduum... suspendito in carnario,

Cato, R. R. 162, 3:

aliquid in fumo,

Plin. 30, 4, 11, § 31:

suspensae in litore vestes,

Lucr. 1, 305:

religata ad pinnam muri reste suspensus,

Liv. 8, 16, 9:

oscilla ex altā pinu,

Verg. G. 2, 389:

columbam malo ab alto,

id. A. 5, 489:

tignis nidum suspendat hirundo,

id. G. 4, 307:

habilem arcum umeris,

id. A. 1, 318:

stamina telā,

Ov. M. 6, 576:

aliquid collo,

Plin. 37, 9, 40, § 124:

(ranae) suspensae pedibus,

id. 32, 8, 29, § 92; Col. 7, 10, 3:

aliquid e collo,

Plin. 23, 7, 63, § 125:

allium super prunas,

id. 19, 6, 34, § 115:

vitem sub ramo,

id. 17, 23, 35, § 209:

cocleam in fumo,

id. 30, 4, 11, § 31: aliquid lance, to weigh, Pert. 4, 10; cf.:

in trutinā Homerum,

Juv. 6, 438:

suspendi a jugulis suis gladios obsecrantes,

Amm. 17, 12, 16:

se suspendit fenestrā,

i. e. to look out, App. M. p. 148, 6.— Poet.:

nec sua credulitas piscem suspenderat hamo,

had hung, caught, Ov. M. 15, 101.—In a Greek construction: [p. 1820] (pueri) laevo suspensi loculos tabulamque lacerto, with their satchels hanging on their arms, Hor. S. 1, 6, 74; id. Ep. 1, 1, 56.—

In partic.

Pregn., of persons.

To choke to death by hanging, to hang (cf.:

suffoco, strangulo): capias restim ac te suspendas,

Plaut. Poen. 1, 2, 184; cf. id. Pers. 5, 2, 34:

nisi me suspendo, occidi,

id. Rud. 5, 3 59:

se suspendere,

id. Trin. 2, 4, 135; Cic. Verr. 2, 3, 56, § 129; id. Att. 13, 40, 1: caput obnubito: arbori infelici suspendito, Lex. ap. Cic. Rab. Perd. 4, 13; Liv. 1, 26, 6:

uxorem suam suspendisse se de ficu,

Cic. de Or. 2, 69, 278:

se e ficu,

Quint. 6, 3, 88:

hominem in oleastro,

Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

more vel intereas capti suspensus Achaei,

Ov. Ib. 297:

aliquem in furcā,

Dig. 48, 13, 6; cf.:

virgines, quae corporibus suspensis demortuae forent,

Gell. 15, 10, 2.—

To hang at the whipping-post; pass., to be flogged, Amm. 15, 7, 4.—

Of offerings in a temple, to hang up, dedicate, consecrate:

votas vestes,

Verg. A. 12, 769; cf. id. ib. 9, 408:

arma capta patri Quirino,

id. ib. 6, 859:

vestimenta maris deo,

Hor. C. 1, 5, 15:

insignia,

Tib. 2, 4, 23.—

Esp., of buildings, to build upon arches or vaults, to arch or vault: primus balneola suspendit, Cic. Fragm. ap. Non. 194, 14; cf. id. Top. 4, 22:

pavimenta,

Pall. 1, 20, 2:

cameras harundinibus,

to arch over, Plin. 16, 36, 64, § 156:

castra saxis praeruptis,

to build on, Sil. 3, 556:

velabra,

Amm. 14, 6, 25:

duo tigna... suspenderent eam contignationem,

propped up, supported, Caes. B. C. 2, 9, 2; cf. id. ib. § 5.—

Transf. (with esp. reference to the thing beneath), to prop up, hold up, support:

muro suspenso furculis,

Liv. 38, 7, 9:

agentem ex imo rimas insulam,

Sen. Ben. 6, 15, 5:

tellus ligneis columnis suspenditur,

Plin. 33, 4, 21, § 68:

dolia subjectis parvis tribus lapidibus suspenduntur,

Col. 12, 18, 6; cf. id. 2, 15, 6; 3, 13, 8:

orbis Libycos Indis dentibus,

tables with ivory feet, Mart. 2, 43, 9:

cum terra levis virgultaque molem suspendant,

Luc. 3, 397; Petr. 135:

pes summis digitis suspenditur,

is raised on tiptoe, Quint. 11, 3, 125.—

Esp., of ploughing, etc., to lift up, raise:

si non fuerit tellus fecunda... tenui sat erit suspendere sulco,

Verg. G. 1, 68:

ripas... litora multo vomere suspendere,

Stat. Th. 4, 181; cf.:

vineam in summā terrā suspendere,

Col. 3, 13.—

Trop.; pass. suspendi, to depend, rest, etc.

In gen. (very rare):

extrinsecus aut bene aut male vivendi suspensas habere rationes,

dependent upon externals, Cic. Fam. 5, 13, 1:

cui viro ex se ipso apta sunt omnia, nec suspensa aliorum aut bono casu aut contrario pendere, etc.,

id. Tusc. 5, 12, 36:

genus, ex quo ceterae species suspensae sunt,

Sen. Ep. 58, 7:

numquam crediderim felicem ex felicitate suspensum,

id. ib. 98, 1.—

In partic., to cause to be suspended, i. e.,

To make uncertain or doubtful, to keep in suspense:

medio responso rem suspenderunt,

Liv. 39, 29, 1:

illa Suspendit animos fictā gravitate rogantum,

Ov. M. 7, 308:

ea res omnium animos exspectatione suspenderat,

Curt. 9, 7, 20:

aliquem exspectatione,

Plin. Ep. 2, 20, 3:

diu judicum animos,

Quint. 9, 2, 22; cf.:

senatum ambiguis responsis,

Suet. Tib. 24:

suspensa ac velut dubitans oratio,

Quint. 10, 7, 22:

exspectationem,

Curt. 7, 4, 14; cf. infra, in the P. a. —

To stay, stop, check, interrupt, suspend (syn. supprimo):

nec jam suspendere fletum Sustinet,

Ov. F. 4, 849:

lacrimas,

id. Am. 1, 7, 57:

spiritum,

Quint. 1, 8, 1:

sermonem,

Quint. 11, 3, 35 sq.:

fluxiones oculorum,

Plin. 28, 7, 21, § 73:

epiphoras,

id. 25, 12, 91, § 143:

causas morbi,

Veg. Vet. 3, 65, 5:

gressum,

id. ib. 2, 55, 3:

manum tuam,

id. ib. 2, 40, 3; cf. P. a. 2. infra. —

To hang or fix upon something:

suspendit pictā vultum mentemque tabellā,

Hor. Ep. 2, 1, 97.—

Aliquem or aliquid naso (adunco), to turn up one ' s nose at, to sneer at a person or thing (Horatian):

naso suspendis adunco Ignotos,

Hor. S. 1, 6, 5:

Balatro suspendens omnia naso,

id. ib. 2, 8, 64.—

Of a temporary removal from office, to suspend:

duobus hunc (episcopum) mensibus, Greg. M. Ep. 3, 46: ab officio suspensus,

id. ib. —Hence, suspen-sus, a, um, P. a.

Lit. (mostly poet. and in post-Aug-prose).

Raised, elerated, suspended: Roma cenaculis sublata atque suspensa, Cic. Agr. 2, 35, 96; so,

saxis suspensam hanc aspice rupem,

Verg. A. 8, 190: equi illi Neptunii, qui per undas currus suspensos rapuisse dicuntur, Poët. ap. Cic. Tusc. 2, 27, 67; cf.:

vel mare per medium fluctu suspensa tumenti Ferret iter,

skimming lightly over the waters, Verg. A. 7, 810:

(corus) suspensum in terras portat mare,

raised on high, Sil. 1, 470:

suspensis auribus,

Prop. 3, 6 (4, 5), 8:

aura suspensa levisque,

Lucr. 3, 196:

terra,

loosened, loose, Col. 11, 3, 54:

suspensissimum pastinatum,

id. 3, 13, 7:

(oliva) inicitur quam mundissimis molis suspensis ne nucleus frangatur,

id. 12, 51, 2, and 54, 2:

radix suspensa pariter et mersa,

Plin. Ep. 8, 20, 6:

suspensum inter nubila corpus,

Sil. 12, 94; 1, 470:

loco ab umore suspenso,

Pall. 1, 40, 1:

alituum suspensa cohors,

Sen. Phoen. 77.—

Transf., suspended, i. e. pressing or touching lightly, light:

suspenso gradu placide ire perrexi,

on tiptoe, Ter. Phorm. 5, 6, 28; so,

gradu,

Ov. F. 1, 426; 6, 338; cf.:

evagata noctu suspenso pede,

Phaedr. 2, 4, 18:

pedes,

Sen. Contr. 1 praef. fin.:

suspensa levans digitis vestigia primis,

Verg. Cir. 212:

vestigia,

Sil. 15, 617:

suspensā manu commendare aliquem,

slightly, Plin. Ep. 6, 12, 1:

suspensis dentibus,

Lucr. 5, 1069:

suspensis passibus,

Amm. 14, 2, 31:

molis suspensis,

Col. 12, 51, 2; 12, 54, 2.—

Trop.

Uncertain, hovering, doubtful, wavering, hesitating, in suspense, undetermined, anxious (the predom. and class. signif.;

syn.: incertus, dubius): nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscurā spe et caecā exspectatione pendere,

Cic. Agr. 2, 25, 66; cf.:

civitas suspensa metu,

id. ib. 1, 8, 23:

suspensum me tenes,

id. Att. 10, 1, 2:

maneo Thessalonicae suspensus,

id. ib. 3, 8, 2; Hirt. B. G. 8, 43:

tot populos inter spem metumque suspensos animi habetis,

Liv. 8, 13:

suspensus animus et sollicitus,

Cic. Att. 2, 18, 1:

suspenso animo exspectare, quod quis agat,

id. ib. 4, 15, 10:

animus,

id. de Or. 1, 56, 239; id. Fam. 16, 3, 2; id. Verr. 2, 5, 6, § 14:

animus suspensus curis majoribus,

id. Phil. 7, 1, 1:

auditā inspectāque re, omnia suspensa neutro inclinatis sententiis reliquere,

Liv. 34, 62, 16:

dimissis suspensā re legatis,

id. 31, 32, 5.— Comp.:

exercitus suspensiore animo, Auct. B. Afr. 48, 3: suspensus incertusque vultus, coloris mutatio,

Cic. Clu. 19, 54; 3, 8; cf.: hominum exspectationem et spem rei publicae suspensam tenere, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 1; Cic. Fam. 11, 8, 1:

suspensam dubiamque noctem spe ac metu exegimus,

Plin. Ep. 6, 20, 19:

pro homine amicissimo,

id. ib. 8, 5, 3:

munera suspensi plena timoris,

Ov. H. 16, 84 Ruhnk.:

suspensa et obscura verba,

Tac. A. 1, 11.— Neutr. absol.:

quare non semper illam (nequitiam) in suspenso relinquam?

Sen. Ep. 97, 14:

est suspensum et anxium, de eo, quem ardentissime diligas, interdum nihil scire,

Plin. Ep. 6, 4, 3:

rem totam in suspenso reliqui,

id. ib. 10, 31 (40), 4:

ipse in suspenso tenuit,

Tac. H. 1, 78 fin.:

si adhuc in suspenso sit statuta libertas,

Dig. 9, 4, 15; Just. Inst. 1, 12, 5.—

Of goods held under a lien or judgment:

suspensis amici bonis libellum deicio creditoribus ejus me obligaturus,

Sen. Ben. 4, 12, 3.—

Dependent:

qui fideles nobis socii, qui dubii suspensaeque ex fortunā fidei,

Liv. 44, 18, 4:

animos ex tam levibus momentis fortunae suspensos,

id. 4, 32, 2.

cōnsilium, ī, n. (consulo), der Rat, I) aktiv: A) der Rat = die Beratung, Beratschlagung, Beschlußnahme, 1) eig.: consilium u. consilia principum, Liv.: consilia arcana, consilia nocturna, Sall. – adhibere alqm consilio u. alqm od. (bildl.) alqd in consilium, zu Rate, zur Beratung ziehen, Caes. u. Cic.: ire in consilium, sich beraten, Cic.: mittere in consilium, sich beraten lassen, Cic.: habere consilia principum domi, Liv.: consilium habere od. habere coepisse, utrum... an etc., Curt. u. Sen.: alqm od. alqd habere in consilio, jmd. od. etw. zu R. ziehen, seinen Entschluß abhängig machen von jmd. od. etw., Liv., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 3, 5 [13], 12): vestris od. arcanis consiliis interesse, Cic. u. Liv.: non interesse consiliis, Liv. – consilium est de alqa re Carthagini, man hält über etw. B. zu K., Liv.: est res sane magni consilii, Cic.: nihil mihi adhuc accidit, quod maioris consilii esset, Cic.: quasi vero consilii sit res, als ob die Sache eine B. erlaubte, Caes.: ergo haec consilii fuerunt, war Gegenstand der Beratung (= hätte man beraten, wohl überlegen müssen), Cic.: quod in eo genere efficere possis tui consilii est, Cic.: id arbitrium negavit sui consilii esse, Nep.: vestrum iam consilium est, non solum meum, quid sit vobis faciendum, Cic. – Insbes., die Beratung, Sitzung einer Behörde, a) des Senates, gew. consilium publicum

————

(Staatsrat) gen., zB. ad c. publicum convenire, Liv.: c. publicum habere, Cic.: consilii publici participem fieri, Cic. – b) eines Richterkollegiums, viros primarios civitatis multos in consilium advocare, zu einer B. berufen, Cic.: venire in consilium publicae quaestionis, Cic.: adesse in consilio, Cic.: mittere iudices in consilium, die R. zur B. schreiten lassen, Cael. in Cic. ep.: ire in consilium, zur B. schreiten, Cic.: consurgitur in consilium, Cic. – c) eines Magistrates u. seiner Beistände, eines Feldherrn u. seiner Unterbefehlshaber (»der Kriegsrat«), consilium habere, Cic., Caes. u.a.: consilium habere de Histrico bello, Liv.: consilium habere, omnibusne... an, etc., Liv.: esse, adesse alci in consilio, Cic.: dare alqm alci in consilium, zur B. = als Berater, Nep.

2) meton., der Rat = die Versammlung der beratenden Personen, c. bonorum atque sapientium, Quint.: advocari in consilia amicorum, Quint.: consilium amicorum habere, Nep.: consilium propinquorum (Familienrat) adhibere, Liv.: amicos in consilium rogare, Sen. – bei Dichtern auch v. einer Pers., der Berater, Ratgeber, ille ferox hortator pugnae consiliumque fuit, Ov. trist. 4, 2, 32: v. weibl. Pers., Clymene Aethraque, quae mihi sunt comites consiliumque duae, Ov. her. 17, 268; u. so auch Ov. fast. 3, 276. – Insbes.: a) eine beratende Behörde, ein beratendes Kollegium, ein beratender Ausschuß. So v.

————

Senate = das Ratskollegium, die Ratsversammlung (griech. βουλή), gew. c. publicum, Staatsrat, Cic., od. summum c. orbis terrae, u. erklärend, senatus, id est, orbis terrae c., Reichsrat, Cic.: orbis terrae sanctissimum gravissimumque consilium, Cic.: unum liberae civitatis c., senatus, Cic. – c. sanctius, ein engerer Ausschuß des Senates zu Karthago, Liv., u. (= ἀπόκλητοι) der engere Rat der Ätolier, Liv. – consilia sortiri semestria, engere Ausschüsse des Senates, Kommissionen, Suet. – v. Richterkollegium, c. publicum, Staatsrat, Cic.: c. sanctissimum, v. Areopag, Val. Max.: ex senatu in hoc consilium delecti estis, Cic.: quaesitore consilioque delecto, Cic.: de uno reo consilium cogitur, Quint.: alterna consilia reicere, Cic.: consilium dimittere, Cic. – v. einem engern Rat, Ausschuß der Zentumvirn (da das Richterkollegium der Zentumvirn in vier solcher Ausschüsse zerfiel, die entweder einzeln verschiedene Prozesse od. in Plenarsitzung einen wichtigen Prozeß entschieden), sedebant centum et octoginta iudices; tot enim quattuor consiliis colliguntur, Plin. ep. 6, 33, 3: omnibus non solum consiliis sed etiam sententiis superior discessit, Val. Max. 7, 7, 1. – b) die beratenden Beistände, der Beirat, Rat, des römischen Königs (als Richter), des Prätors (als Einzelrichter), des röm. Feldherrn, des Statthalters, ausländischer Feldherren u. Fürsten, bes. oft Kriegsrat, Kriegsgericht, c.

————

militare, Liv.: c. castrense (Ggstz. patres, der Senat), Liv.: consilii bellici auctores, die Stimmführer im Kriegsrat, Cic. – cum Tatio in regium consilium delegit principes (v. Romulus), Liv.: cognitiones capitalium rerum sine consiliis per se solus exercebat (v. Könige Tarquinius), Liv.: cum consilio causam Mamertinorum cognoscere (v. Prätor), Cic. – consilium convocare, Caes., od. advocare, Liv.: eorum consilium habere, Sall.: consilium dimittere, dimittere atque ablegare, Cic.: rem ad consilium deferre, Caes., od. referre, Nep.: ex consilii sententia in custodiam coniectus, Nep.

B) der Rat = das Vermögen, eine Sache zu überlegen, die Überlegung, besonnene Klugheit, Einsicht (bes. oft die staatsmännische), u. in Tätigkeit = die besonnene, kluge Berechnung, die Absicht (vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 5, 2), magnitudo cum animi tum etiam ingenii atque consilii, Cic.: vir magni, maximi consilii, Caes. u. Nep.: homo minimi consilii, Cic.: mulier imbecilli consilii, Cic.: consilii plenus, Plaut. u. Nep.: tam iners, tam nulli consili sum, Ter. Andr. 608 (vgl. Cic. Rosc. com. 48): animal hoc plenum rationis et consilii (vom Menschen), Cic.: barbaris consilium non defuit, Caes.: simul consilium cum re amisisti? hast mit dem Gelde auch den Kopf verloren? Ter.: consilio valere, Cic.: aetate et consilio ceteros anteire, Sall. fr.: acta illa res est animo virili,

————

consilio puerili, Cic.: ratio bono consilio a dis immortalibus data, mit reiflicher Überlegung, aus gutem Grunde, Cic.: u. so id fecisse bono consilio, Cic. – in bezug auf lebl. Subjj., vis consilii expers, Hor.: quae res in se neque consilium neque modum habet ullum, Ter.

II) passiv, der Rat, der gefaßt wird u. der jmdm. gegeben wird, a) der Rat, der gefaßt wird, der Ratschluß, Beschluß, Entschluß (die Entschließung), die Maßnahme, Maßregel, Bestrebung, die vorgefaßte Absicht, der gefaßte Gedanke, der Anschlag, der leitende Grundsatz od. die leitenden Grundsätze, der leitende Geist, das leitende Prinzip, das leitende Interesse, auch die getroffene Vorkehrung, das beabsichtigte Beginnen (Ggstz. conatus, factum, u. im Plur. Ggstz. conatus, conata, eventa, acta, facta), α) übh.: consilii auctor, consilii socius, Liv.: administer consiliorum tuorum, Cic. – certus consilii (fest im E.), Sen. de brev. vit. 3, 3. Tac. hist. 2, 46; Ggstz. incertus consilii, Ter. Phorm. 578. Curt. 8, 10 (37), 27, od. dubius consilii, Iustin. 2, 13, 1. – c. amentissimum alcis, Cic.: audax, Liv.: calidum, calidius, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 24, 2): u. so consilia calida (Ggstz. quieta et cogitata), Cic.: c. callidum, Ter.: consilia certa (Ggstz. incerta), Ter.: clandestinum (Intrige), Caes.: c. crudele, Cic.: consilia domestica (Kabinettsbefehle), Liv.: c. fidele, aus Treue (An-

————

hänglichkeit) hervorgegangen, Liv.: c. infelix (unseliger Gedanke), Liv.: c. immaturum, Liv.: consilia mala, Sen.: consilia mediocria, gewöhnliche, nicht sonderlich gefährliche, Cic.: c. periculosum, Val. Max.: consilia perniciosa rei publicae, Cic.: c. plenum sceleris et audaciae, Cic.: consilia prava, krumme Wege (Ggstz. recta), Liv.: c. stultum, Cic.: consilia subita et repentina, Caes.: c. temerarium, Vell.: c. urbanum, der Beschluß innerer Politik, Cic. – c. aedificationis od. aedificandi, Bauplan, Cic.: regni consilia, Absichten auf Alleinherrschaft, Liv.: belli pacisque consilia, äußere u. innere Politik, Liv.: consilia caedis (Mordanschläge) adversum (gegen) imperatorem, Tac. ann. 6, 8: consilia eorum de tyrannicidio, Plin. 34, 72. – abicere consilium profectionis, Cic., od. aedificandi, Cic., od. mittendi Hannibalis, Liv.: afferre (erteilen) consilium, Liv. u. Curt. – capere consilium, Cic., u. consilium ex tempore od. ex re et ex tempore, Cic.: capere sibi consilium, Caes., u. sibi separatim a reliquis, Caes.: u. bes. capere consilium m. folg. Genet. Gerundii od. Gerundivi, zB. migrandi, Liv.: belli renovandi legionisque opprimendae, Caes.; od. m. folg. Infin., zB. non adesse, Cic.: ex oppido profugere, Caes.; od. m. folg. ut u. Konj., zB. subito consilium cepi, ut antequam luceret exirem, Cic.: temerarium capit consilium, ut nocte Indebili obviam iret, Liv. (s. Weißenb. Liv. 25, 34, 7). – consilium consi-

————

stit (steht fest), Cic.: coquere secreto ab aliis consilia, Liv.: concoquere clandestina consilia (Ränke schmieden), Liv.: credere alci consilia omnia, Ter. – denudare alci consilium suum, Liv.: detegere consilium, Liv.: deponere adeundae Syriae consilium, Caes.: desistere consilio, Caes.: deterreri ab eo consilio iniquitate loci, Liv.: in quinquagesimum et sexagesimum annum differre sana consilia, Sen. – enuntiare sociorum consilia adversariis, Cic. – est consilium, non est consilium m. folg. Infin. (s. Fabri Sall. Cat. 4, 1 u. Liv. 21, 63, 2), zB. ibi Pomptinium exspectare, Cic.: consilium erat hiemando continuare bellum, Liv.: quos silentio praeterire non fuit consilium, Sall.: m. folg. ut u. Konj., ut filius cum illa habitet apud te, hoc vostrum consilium fuit, Ter. Phorm. 934: ea uti acceptā mercede deseram, non est consilium, Sall. Iug. 85, 8: consilium esse rati, ut se militibus committerent, Liv. 24, 30, 12. – quid sui consilii sit (was sein Plan sei) proponit od. ostendit, Caes. (s. die Auslgg. zu Caes. b. G. 1, 21, 2): quibus id consilii fuisse, ut etc., Caes. – haesitare inter revertendi fugiendique consilium, Curt.: ipse Romam venirem, si satis consilium quadam de re haberem, hinlänglich mit mir im reinen wäre, Cic. – impedire aedificationis consilium, Cic.: inire consilium multae calliditatis, Ov.: inire consilia occulta, Liv.: inire consilium de morte ac de bonis alcis, Cic.: inire consilia clam de bello, Caes.: inire consilium

————

contra alqm od. contra alcis vitam, Cic.: inire consilium ad eius interfectionem, Lampr. Commod. 4, 1: inire consilium m. folg. Genet. Gerundii od. Gerundivi, zB. occidendi te consilium inivimus, Curt.: inire c. senatus interficiendi, Cic.: inire cum alqo consilia interficiendi Caesaris, Vell.: selten m. folg. Infin., iniit consilia reges Lacedaemoniorum tollere, Nep. Lys. 3, 1: od. m. folg. indir. Fragesatz, consilia inibat, quemadmodum etc., Caes. b. G. 7, 43, 5. – scito labare meum consilium, Cic. – minuere consilium suum, von seinem Pl. abgehen, seinen Pl. ändern, Ter.: mutare consilium, Cic. – omnibus alcis consiliis occurrere atque obsistere, Cic.: perimere alcis consilium, gänzlich vereiteln (v. Umständen), Cic.: patefacere consilia, Caes.: patēre consilia tua sentis? Cic.: perficere consilium, Suet. Cal. 56, 1: non paenitet consilii nostri, Cic. – regere omnem rem publicam consilio quodam (nach gewissen Grundsätzen, nach einem gewissen Prinzip), Cic. – omnia utriusque consilia ad concordiam spectaverunt, Cic.: vel suscipere vel ponere vitae necisque consilium, Plin. ep. – his consiliis uti iisdem, von denselben Grundsätzen sich leiten lassen, Cic. – u. sive casu sive consilio (nach dem Ratschluß) deorum immortalium, Caes. – u. so oft Abl. consilio = mit Absicht, absichtlich, si consilio id fecisset, Cic.: bes. m. Ggstz. casu (zufällig), zB. qui casu peccat... qui consilio est nocens, Phaedr.: qui

————

me in consulatu non casu potius existimaret quam consilio fortem fuisse, Cic.; od. m. Ggstz. forte (von ungefähr), zB. pars forte, pars consilio oblati, Liv. (vgl. Fabri Liv. 22, 49, 14); od. mit Ggstz. suā sponte (aus freien Stücken, von selbst), zB. secutum suā sponte est, velut consilio petitum esset, ut vilior ob ea regi Hannibal esset, Liv. – ebenso oft privato consilio, privatis consiliis = im Privatinteresse, aus Sonderinteressen, durch selbstgetroffene Maßregeln, auf eigene Hand (Ggstz. publico consilio, publicis consiliis), zB navis privato consilio aministrabatur, Caes.: privato consilio exercitus comparaverunt, Cic.: id suo privato, non publico fecit consilio, Nep.: non publicis magis consiliis quam privatis munire opes, Liv. – nullo publico consilio, durch keinen Beschluß einer gesetzlichen Staatsgewalt, Cic. – β) als milit. t. t., der listige Kriegsplan, die Kriegslist (vollst. consilium imperatorium, Cic., od. consilium imperatoriae artis, Val. Max., griech. στρατήγημα), c. fallax, Liv.: tali consilio proditores perculit, Nep.: singulari nostrorum militum virtuti consilia cuiusque modi Gallorum occurrebant, Caes.

b) der Rat, der erteilt, die Ansicht, die mitgeteilt wird, die Maßregel, die angeraten wird, der Ratschlag, die Eingebung, inops consilii, Liv.: orba consilio auxilioque (rat- u. hilflos) res Gabina, Liv. – c. bonum, utile, Sen.: fidele, Curt.: minus fidele, Cic.:

————

vetus ac familiare consilium (ein alter R., ein Familienvermächtnis), Liv. – alci consilium dare, Cic.: bonum consilium dare, Sen.: dare alci minus fidele consilium, Cic.: dare alci consilia recta, Ter., Ggstz. prava, Phaedr.: qui dedit mihi consilium ut facerem, Ter. eun. 1045: non deesse alci consilio, Cic.: egere consilii od. consilio (Ggstz. abundare consilio), Cic.: impertire alci aliquid sui consilii, Cic.: iuvare alqm consilio, Cic.: iuvare alqm operā et consilio, operā consilioque, aut opera aut consilio bono, aut consilio aut re, mit Rat u. Tat, Plaut. u. Ter. (s. Brix Plaut. mil. 137); vgl. consilio atque opibus alcis adiuvatur res publica, Cic.: neglegere alcis salutare consilium, Val. Max.: parēre alcis fidelissimis atque amantissimis consiliis, Cic.: petere ab alqo consilium, Cic.: alcis consilia sequi (befolgen), Liv.: spernere alcis consilium, Curt.: alcis consilio uti, Cic.: arbitrio consilioque auris uti, sein Ohr befragen, Gell.: suo consilio uti, seinem Sinne, Kopfe folgen, Caes.

sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

fuerim,

id. ib. 4, 8, 54:

fuerit,

id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

sies,

Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

siet,

Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

sient,

Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

fuant,

Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.

As a verb substantive, to be.

In gen.

Asserting existence, to be, exist, live:

definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

Cic. Top. 5, 26 sq.:

si abest, nullus est,

Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

id. Truc. 1, 2, 95:

omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

flumen est Arar, quod, etc.,

Caes. B. G. 1, 12:

homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

id. Lael. 22, 83:

nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

id. Fam. 6, 3, 4:

si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

id. Att. 11, 4, 1:

si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

id. Fam. 2, 16, 6:

nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

id. Fam. 2, 16, 5:

fuimus Troes, fuit Ilium,

Verg. A. 2, 325:

sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—

Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

neque enim est periculum, ne, etc.,

id. ib. 1, 23, 37:

amabo, quid tibi est?

Ter. Heaut. 2, 4, 24:

quid se futurum esset,

Liv. 33, 27. —

Of location, to be present, to be at a place.

With adv., or other expressions of place:

cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

cum Africanus constituisset in hortis esse,

id. Rep. 1, 9, 14:

cum essemus in castris,

id. ib. 1, 15:

nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

id. Fam. 4, 7, 4:

vos istic commodissime sperem esse,

id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

deinceps in lege est, ut, etc.,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

id. Fam. 2, 16, 1.—

Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

Cic. Rep. 1, 14, 21:

eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

id. Brut. 90, 309:

erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

id. Fam. 5, 21, 1:

qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

Smyrnae cum simul essemus complures dies,

id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

cujus soror est cum P. Quintio,

Cic. Quint. 24, 77:

ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

Curio fuit ad me sane diu,

Cic. Att. 10, 4, 8:

cum ad me bene mane Dionysius fuit,

id. ib. 10, 16, 1; cf.:

esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

Liv. 28, 18.—

Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

cum est in sagis civitas,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

in laxa toga,

Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

Sive erit in Cois, Coa decere puta,

Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

11: in servitute,

id. Clu. 7, 21:

in illa opinione populari,

id. ib. 51, 142:

in magno nomine et gloria,

id. Div. 1, 17, 31:

in spe,

id. Fam. 14, 3, 2:

in tanta moestitia,

id. Phil. 2, 15, 37:

in odio,

id. Att. 2, 22, 1:

in probris, in laudibus,

id. Off. 1, 18, 61:

in officio,

id. ib. 1, 15, 49:

in injustitia,

id. ib. 1, 14, 42:

in vitio,

id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

ne in mora quom opus sit, sies,

Ter. And. 2, 5, 13:

ne in mora illi sis,

id. ib. 3, 1, 9:

hic in noxia'st,

id. Phorm. 2, 1, 36:

quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

in ingenti periculo,

Liv. 5, 47:

in pace,

id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

id. Lael. 23, 87:

ne quo periculo proprio existimares esse,

id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

in periculo): ego sum spe bona,

id. ib. 12, 28, 3:

res nunc difficili loco mihi videtur esse,

id. ib. 12, 28, 3:

incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

rem illam suo periculo esse,

id. Att. 6, 1, 6:

ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

dare nummos meo periculo,

Dig. 46, 1, 24:

communi periculo,

ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—

To depend upon, rest with, with in and abl.:

res erat non in opinione dubia,

Cic. Dom. 5, 11:

sed totum est in eo, si, etc.,

id. Att. 2, 22, 5:

omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

Liv. 10, 14, 12:

quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

Col. 12, 4, 3. —

In partic.

Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.

With indic.

Without subject expressed:

mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

Plaut. Cist. 4, 2, 37:

sunt hic quos credo inter se dicere,

id. Cas. prol. 67:

sunt quae te volumus percontari,

id. Ps. 1, 5, 47:

quid est, quod tu gestas tabellas?

id. ib. 1, 1, 10:

quid est, quod tu me nunc optuere?

id. Most. 1, 1, 69; cf.:

quid hoc est, quod foris concrepuit?

id. ib. 5, 1, 15:

tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

id. Ep. 4, 1, 34:

quid est, quod tuo animo aegre est?

id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

at ego est quod volo loqui,

id. As. 1, 3, 79:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 30:

sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

id. Trin. 1, 2, 54:

ita subitum'st, quod eum conventum volo,

id. ib. 5, 2, 51:

sunt quae ego ex te scitari volo,

id. Capt. 2, 2, 13:

sed est quod suscenset tibi,

Ter. And. 2, 6, 17:

est quod me transire oportet,

id. Hec. 2, 2, 31:

quid sit quapropter te jussi, etc.,

id. ib. 5, 1, 7:

sunt item quae appellantur alces,

Caes. B. G. 6, 27 init.:

(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

id. ib. 4, 10 fin.:

sunt qui putant posse te non decedere,

Cic. Fam. 1, 9, 25:

sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

id. Inv. 1, 40, 72:

quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

id. ib. 2, 55, 167:

sunt autem quae praeterii,

id. Att. 10, 4, 11:

sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

id. Off. 1, 24, 84:

Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

sunt qui ita dicunt,

Sall. C. 19, 4:

sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

Quint. 11, 3, 55:

sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

sunt quibus in satira videor nimis acer,

id. S. 2, 1, 1:

sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

id. ib. 2, 4, 47.—

With a subject expressed by an indefinite word or clause:

sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

id. ib. 3, 5, 21:

multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

Cic. Lael. 16, 57:

sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

id. Brut. 48, 177:

fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

id. de Or. 3, 17, 62:

nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

id. Cat. 1, 12, 301:

sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

id. Lael. 20, 72:

sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

id. N. D. 2, 52, 130:

sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

alia fuere, quae illos magnos fecere,

Sall. C. 52, 21.—

With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

sunt qui nullum censeant fieri discessum,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

id. Off. 1, 21, 71:

de impudentia singulari sunt qui mirentur,

id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

id. Tusc. 3, 15, 32:

praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

quicquid est quod deceat, id, etc.,

id. Off. 1, 27, 94:

sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

Hor. S. 1, 2, 28:

sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

id. Ep. 1, 1, 78:

vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

id. ib. 2, 2, 182 et saep.—

With a more or less indefinite expression of the subject:

sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 31:

rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

id. Div. 1, 49, 111:

quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

id. Lael. 23, 86:

erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

id. Phil. 2, 25, 61:

sit aliquis, qui nihil mali habeat,

id. Tusc. 1, 35, 85:

sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

id. Off. 1, 2, 5:

est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

id. Tusc. 4, 13, 30:

Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

unus est qui curet constantia magis quam consilio,

id. Att. 1, 18, 7:

si est una ex omnibus quae sese moveat,

id. Rep. 6, 26, 28:

multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

Sen. Ep. 24, 26:

erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

Caes. B. C. 2, 30:

fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

Sall. C. 36, 4:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

Hor. Ep. 1, 1, 34:

sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

id. A. P. 347.—

Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—

With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

Cic. Brut. 10, 40:

est igitur homini cum deo similitudo,

id. Leg. 1, 8, 25:

familiaritas, quae mihi cum eo est,

id. Att. 8. 3, 2:

privatus illis census erat brevis,

Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

Trojae et huic loco nomen est,

Liv. 1, 1, 5:

Hecyra est huic nomen fabulae,

Ter. Hec. prol. 1:

cui saltationi Titius nomen esset,

Cic. Brut. 62, 225:

cui (fonti) nomen Arethusa est,

id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

nec rubor est emisse palam (sc. ei),

nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

neque testimonii dictio est (sc. servo),

has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—

Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74:

sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

id. Quint. 6, 25:

si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

id. Fam. 15, 10, 2.—

Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).

Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

ab Andria est ancilla haec,

Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

erat enim ab isto Aristotele,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —

Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

Cic. Clu. 32, 88.—

Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

id. Or. 63, 212:

etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —

Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

Tib. 3, 5, 32:

fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

Verg. A. 2, 325:

certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

Ov. H. 16, (17), 192.—

Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

quid tibi vis dicam, nisi quod est?

Plaut. Ep. 1, 1, 17:

sunt ista, Laeli,

Cic. Lael. 2, 6:

ista esse credere,

id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

est ut dicis, inquam,

id. Fin. 3, 5, 19:

sit quidem ut sex milia seminum intereant,

Col. 3, 3, 13:

esto: ipse nihil est, nihil potest,

Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

verum esto,

id. Fin. 2, 23, 75:

esto,

Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,

The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.

Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

si est, ut dicat velle se, Redde,

id. Hec. 4, 1, 43:

si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

id. Phorm. 2, 1, 40:

est, ut id maxime deceat,

Cic. Or. 59, 199:

quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

id. Cael. 20, 48:

non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

id. Div 1, 56, 128:

non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

Lucr. 5, 979:

futurum esse ut omnes pellerentur,

Caes. B. G. 1, 31:

non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

Hor. Ep. 1, 12, 2:

est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

quid erat cur Milo optaret,

id. ib. 13, 34:

neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

Plin. 18, 1, 1, § 3. —

Est ubi, sometime or another, sometimes:

erit, ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23.—

Est cum, sometimes:

est cum non est satius, si, etc.,

Auct. Her. 4, 26, 36.—

Est quod, there is reason to, I have occasion:

est quod visam domum,

Plaut. Aul. 2, 2, 26:

etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

est quod referam ad consilium: sin, etc.,

Liv. 30, 31, 9:

quod timeas non est,

Ov. H. 19, 159:

nil est illic quod moremur diutius,

Ter. Heaut. 4, 7, 6:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

non est cur eorum spes infragatur,

Cic. Or. 2, 6:

nihil est cur,

id. Fam. 6, 20, 1.—

Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

Hor. Ep. 1, 1, 32:

Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

neque est te fallere quicquam,

Verg. G. 4, 447:

unde Plus haurire est,

Hor. S. 1, 2, 79:

est Gaudia prodentem vultum celare,

id. ib. 2, 5, 103:

quod versu dicere non est,

id. ib. 1, 5, 87:

quod tangere non est,

Ov. M. 3, 478:

quae verbo objecta, verbo negare sit,

Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

ut conjectare erat intentione vultus,

Tac. A. 16, 34:

est videre argentea vasa,

id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

ne tibi sit frigida saxa adire,

Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

Verg. E. 10, 46:

fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—

In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

Liv. 2, 17, 5:

si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

id. 28, 22, 8:

jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

id. 8, 27, 3:

cum res non in eo essent ut, etc.,

id. 33, 41, 9:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

Hyg. Fab. 261. —

Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

nam numero mi in mentem fuit,

id. Am. 1, 1, 26:

ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5, 22:

portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

id. Imp. Pomp. 12, 33:

ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

id. Att. 15, 4, 2:

qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

id. Fam. 8, 8, 8:

quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

Liv. 2, 14, 4:

nec prius militibus in conspectum fuisse,

Suet. Aug. 16:

esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

in eorum potestatem portum futurum,

id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—

Of time, to pass, elapse (rare but class.):

diem scito nullum esse, quo, etc.,

Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.

As a copula, to be any thing or in any manner.

In gen.

With an adj., subst., or pron.:

et praeclara res est et sumus otiosi,

Cic. Lael. 5, 17:

quod in homine multo est evidentius,

id. ib. 8, 27:

sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

id. ib. 4, 15:

non sum ita hebes, ut istud dicam,

id. Tusc. 1, 6, 12:

cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

id. Lael. 7, 24:

consul autem esse qui potui? etc.,

id. Rep. 1, 6, 10:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

Liv. 45, 49:

nobile erit Romae pascua vestra forum,

Prop. 4 (5), 9, 20:

sanguis erant lacrimae,

Luc. 9, 811:

ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

Plaut. Stich. 5, 4, 49:

tuos sum,

id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

is enim fueram, cui, etc.,

id. ib. 1, 4, 7.—

Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

sic, inquit, est,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

est, inquit, ut dicis,

id. ib. 1, 40, 63:

quod ita cum sit,

id. ib. 1, 45, 69:

quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

nec vero habere virtutem satis est,

id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

apud matrem recte est,

Cic. Att. 1, 7:

cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

id. Deiot. 7, 19:

omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

id. Rosc. Am. 5, 11:

dicta impune erant,

Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

quod in maritimis facillime sum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—

In partic.

With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

Nep. Att. 6, 1:

qui ejusdem civitatis fuit,

id. Them. 9, 1:

qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

id. 7, 30, 9 sq. —

With gen. or abl. denoting quality.

With gen.:

nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

Cic. Sest. 16, 36:

disputatio non mediocris contentionis est,

id. de Or. 1, 60, 257:

magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

id. Or. 21, 70:

(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

Sall. J. 95, 3:

summi ut sint laboris,

Caes. B. G. 4, 2:

civitas magnae auctoritatis,

id. ib. 5, 54:

refer, Cujus fortunae (sit),

Hor. Ep. 1, 7, 54:

se nullius momenti apud exercitum futurum,

Nep. Alcib. 8, 4:

qui ejusdem aetatis fuit,

id. ib. 11, 1:

invicti ad laborem corporis erat,

Liv. 9, 16:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

id. 21, 60:

somni brevissimi erat,

Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

classis centum navium,

Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

Suet. Caes. 40.—

With abl.:

bono animo es,

Ter. Eun. 1, 2, 4:

jam aetate ea sum, ut, etc.,

id. Hec. 5, 1, 11:

bellum varia victoria fuit,

Sall. J. 5, 1:

L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

id. C. 5, 1:

Sulla animo ingenti,

id. J. 95, 3:

esse magna gratia,

Caes. B. G. 1, 8:

tenuissima valetudine esse,

id. ib. 5, 40:

si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

mira sum alacritate ad litigandum,

id. Att. 2, 7, 2:

bono animo sint et tui et mei familiares,

id. Fam. 6, 18, 1:

ut bono essent animo,

id. Rep. 1, 17, 29:

ut uxores eodem jure sint quo viri,

id. ib. 1, 43, 67:

qui capite et superciliis semper est rasis,

id. Rosc. Com. 7, 20:

abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —

With gen. or abl. of price or value.

With gen.:

pluris est oculatus testis quam auriti decem,

Plaut. Truc. 2, 6, 8:

videtur esse quantivis pretii,

Ter. And. 5, 2, 15:

a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

id. Ad. 5, 9, 20:

si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

id. Rosc. Com. 12, 33:

ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

id. Par. 6, 2, 48:

magni erunt mihi tuae litterae,

id. Fam. 15, 15, 4:

parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

id. Off. 1, 22, 76:

an emat denario quod sit mille denarium,

id. ib. 3, 23, 92:

parvi pretii est quod nihili est,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

Sall. J. 85, 39:

erat (agellus) centum milium nummum,

Plin. Ep. 6, 3, 1. —

With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—

With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.

In gen.:

audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

ea ut civitatis Rhodiorum essent,

Liv. 37, 55, 5:

teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

Cic. Rep. 1, 2, 3:

quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

sapientis est consilium explicare suum, etc.,

id. ib. 2, 81, 333:

temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

id. Sen. 6, 20:

est adulescentis majores natu vereri,

id. Off. 1, 34, 122:

Aemilius, cujus tum fasces erant,

Liv. 8, 12, 13:

tota tribuniciae potestatis erat,

id. 3, 48:

alterius morientis prope totus exercitus fuit,

id. 22, 50:

jam me Pompeii totum esse scis,

Cic. Fam. 2, 13, 2:

hominum, non causarum, toti erant,

Liv. 3, 36:

plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

were devoted to, favored, id. 23, 14:

Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

id. 38, 3:

Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

id. 42, 29:

est miserorum ut malevolentes sint,

Plaut. Capt. 3, 4, 51:

quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

Cic. de Or. 2, 20, 86:

negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

id. Fam. 5, 16, 5:

est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

est tuum, Cato, videre quid agatur,

Cic. Mur. 38, 83:

fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

id. Att. 12, 28, 2.—

Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

quae res evertendae rei publicae solerent esse,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

Sall. C. 6, 7:

qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

Liv. 3, 31, 7:

ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

id. 27, 9, 12:

nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

id. 38, 51, 8:

frustrationem eam legis tollendae esse,

id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—

With dat. of the end, object, purpose, etc.:

vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

Cic. Rosc. Am. 17, 48:

etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

Liv. 2, 9:

magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

id. 4, 21, 5:

cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

id. 31, 13:

iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

tu nec solvendo eras,

Cic. Phil. 2, 2, 4:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—

With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.

Without second dat. of pers.:

auxilio is fuit,

Plaut. Am. prol. 94:

magis curae'st,

id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

cui bono fuerit,

Cic. Phil. 2, 14, 35:

eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

tamen ero frugi bonae,

Plaut. Ps. 1, 5, 51:

magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

Cic. Sen. 21, 78:

multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

Liv. 4, 13:

cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

Quint. 7, 1, 2.—

With second dat. of pers.:

obsecro vos ego mi auxilio sitis,

Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

ne quid Captioni mihi sit,

id. ib. 3, 3, 19:

mihi cordi est,

id. Cist. 1, 1, 110:

ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

id. As. 3, 2, 25:

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

id. Mil. 2, 6, 12:

nec Salus nobis saluti jam esse potest,

id. Most. 2, 1, 4:

bono usui estis nulli,

id. Curc. 4, 2, 15:

quae sint nobis morbo mortique,

Lucr. 6, 1095:

quo magis quae agis curae sunt mihi,

Ter. Ad. 4, 5, 46:

omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

Liv. 35, 23, 1:

sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

id. 4, 7, 6:

si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

Plin. Ep. 6, 8, 9:

quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

id. Pan. 25, 3:

quantae sit mihi curae,

id. Ep. 6, 8, 2:

si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—

Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato, R. R. 125:

completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101:

valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—

Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

Cic. Brut. 46, 172:

quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

id. Lael. 26, 97:

meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

id. Ac. 1, 2, 8:

si Epicurum, id est si Democritum probarem,

id. ib. 1, 2, 6:

ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

id. 8, 3, 89.—

Poet., with Greek inf. pleonastically:

esse dederat monumentum,

Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).

sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.

sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

gĕnus, ĕris, n. [= genos, root GEN, gigno, gens], birth, descent, origin; and concr., a race, stock, etc. (cf.: familia, gens, stirps).

Lit.

In gen.: bono genere gnati, Cato ap. Gell. 10, 3, 17; cf.:

ii, qui nobili genere nati sunt,

Cic. Verr. 2, 5, 70, § 180:

amplissimo genere natus,

Caes. B. G. 4, 12, 4:

genere regio natus,

Cic. Rep. 1, 33:

C. Laelius, cum ei quidam malo genere natus diceret, indignum esse suis majoribus, at hercule, inquit, tu tuis dignus,

id. de Or. 2, 71, 286:

genere et nobilitate et pecunia sui municipii facile primus,

id. Rosc. Am. 6, 15:

esse genere divino,

id. Rep. 2, 2:

contempsisti L. Murenae genus, extulisti tuum,

id. Mur. 7, 15:

hic sacra, hic genus, hic majorum multa vestigia,

id. Leg. 2, 1, 3; cf. id. Brut. 58, 212; id. Rep. 1, 18:

adulescens, cujus spei nihil praeter genus patricium deesset,

Liv. 6, 34, 11:

in famam generis ac familiae,

Quint. 3, 11, 12; 5, 10, 24:

genus Lentulorum,

id. 6, 3, 67:

Atys, genus unde Atii duxere Latini,

Verg. A. 5, 568:

fortuna non mutat genus,

Hor. Epod. 4, 6:

virginem plebei generis petiere juvenes, alter virgini genere par, alter, etc.,

Liv. 4, 9, 4:

qui sibi falsum nomen imposuerit, genus parentesve finxerit, etc.,

Plaut. Sent. 5, 25, 11.— Plur.:

summis gnati generibus,

Plaut. Most. 5, 2, 20.—

In partic., birth, for high or noble birth (mostly poet.):

cum certi propter divitias aut genus aut aliquas opes rem publicam tenent, est factio,

Cic. Rep. 3, 14: pol mihi fortuna magis nunc defit quam genus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 394 Vahl.):

et genus et virtus, nisi cum re vilior alga est,

Hor. S. 2, 5, 8; cf.:

et genus et formam regina pecunia donat,

id. Ep. 1, 6, 37:

non, Torquate, genus, non te facundia, non te Restituet pietas,

id. C. 4, 7, 23:

jactes et genus et nomen inutile,

id. ib. 1, 14, 13; cf.:

cui genus et quondam nomen natique fuissent,

Verg. A. 5, 621:

nunc jam nobis patribus vobisque plebei promiscuus consulatus patet, nec generis, ut ante, sed virtutis est praemium,

Liv. 7, 32, 14; cf. id. 4, 4, 7.

Transf.

Like gens and stirps, a descendant, offspring, child; and collect., descendants, posterity, race ( poet.): neve tu umquam in gremium extollas liberorum ex te genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.):

credo equidem, genus esse deorum,

Verg. A. 4, 12:

Uraniae genus, Hymen,

i. e. her son, Cat. 61, 2:

audax Iapeti,

i. e. his son Prometheus, Hor. C. 1, 3, 27:

Jovis,

i. e. Perseus, Ov. M. 4, 609; cf. also Prop. 2, 2, 9; Hor. C. 2, 14, 18:

genus Adrasti,

i. e. Diomede, grandson of Adrastus, Ov. F. 6, 433;

so of a grandson,

id. M. 2, 743; cf.

nepotum,

Hor. C. 3, 17, 4:

Tantali genus,

id. ib. 2, 18, 37:

Danai,

id. ib. 2, 14, 18:

Messi clarum genus Osci,

id. S. 1, 5, 54:

ab alto Demissum genus Aenea,

i. e. Octavianus, as the adopted son of Julius Cœsar, id. ib. 2, 5, 63:

sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

i. e. the Romans, id. C. 1, 2, 35; cf. ib. 3, 6, 18:

regium genus,

id. ib. 2, 4, 15. —

Of an assemblage of objects (persons, animals, plants, inanimate or abstract things) which are related or belong together in consequence of a resemblance in natural qualities; a race, stock, class, sort, species, kind (in this signif. most freq. in all periods and kinds of writing).

In gen.

Of living things: ne genus humanum temporis longinquitate occideret, propter hoc marem cum femina esse coniunctum, Cic. ap. Col. 12, 1 (Fragm. Cic. 1, 5 Baiter):

quod ex infinita societate generis humani ita contracta res est, etc.,

of the human race, Cic. Lael. 5, 20; cf. id. Rep. 1, 2 fin.:

o deorum quicquid in caelo regit Terras et humanum genus,

Hor. Epod. 5, 2;

for which: consulere generi hominum,

Cic. Rep. 3, 12; cf.:

cum omni hominum genere,

id. ib. 2, 26; Hor. Ep. 2, 1, 7:

solivagum genus,

Cic. Rep. 1, 25: potens vir cum inter sui corporis homines tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id genus contemptor ejus habebatur, i. e. among the Plebeians, Liv. 6, 34, 5: Graium genus, the Grecian race, Enn. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31 (Ann. v. 149 Vahl.):

virtus est propria Romani generis atque seminis,

Cic. Phil. 4, 5, 13; cf. id. Ac. 2, 27, 86:

Ubii, paulo quam sunt ejusdem generis et ceteris humaniores,

Caes. B. G. 4, 3, 3; cf.

also: impellit alios (Aeduos) iracundia et temeritas, quae maxime illi hominum generi est innata,

race of men, id. ib. 7, 42, 2; so, like gens, of nations, peoples, tribes: ferox, Sall. Fragm. ap. Arus. Mess. s. v. insolens, p. 241 Lind. (Hist. 1, 14 Gerl.); Liv. 34, 7, 6:

implacidum (Genauni),

Hor. C. 4, 14, 10:

durum ac velox (Ligures),

Flor. 2, 3, 4:

omne in paludes diffugerat,

id. 3, 10, 14:

Graecorum,

Cic. Fl. 4, 9:

Numidarum,

Liv. 30, 12, 18:

genus omne nomenque Macedonum,

id. 13, 44, 6; Nep. Reg. 2:

Italici generis multi mortales,

Sall. J. 47, 1:

Illyriorum,

Liv. 27, 32, 4; 27, 48, 10; 42, 47 fin.:

Scytharum,

Just. 2, 3, 16; Tac. H. 2, 4; Suet. Ner. 37; Vell. 2, 118, 1.—In plur.:

conventus is, qui ex variis generibus constaret,

Caes. B. C. 2, 36, 1:

olim isti fuit generi quondam quaestus apud saeclum prius... est genus hominum, qui se primos esse omnium rerum volunt,

class of men, profession, Ter. Eun. 2, 2, 15 and 17:

firmi et stabiles et constantes (amici), cujus generis est magna penuria,

Cic. Lael. 17, 62:

saepius genus ejus hominis (sc. procuratoris rei publicae) erit in reliqua nobis oratione tractandum,

id. Rep. 2, 29 fin.; cf.:

genus aliud tyrannorum,

id. ib. 1, 44:

judicum genus et forma,

id. Phil. 5, 5, 13:

istius generis asoti,

id. Fin. 2, 8, 23; cf.:

omnium ejus generis poëtarum haud dubie proximus,

Quint. 10, 1, 85:

liberrimum hominum,

id. 10, 12, 2, § 22:

irritabile vatum,

Hor. Ep. 2, 2, 102:

hoc omne (ambubajarum, etc.),

id. S. 1, 2, 2:

hominum virile, muliebre,

Cic. Inv. 1, 24, 35:

equidem fabulam et fictam rem ducebam esse, virorum omne genus in aliqua insula conjuratione muliebri ab stirpe sublatum esse,

Liv. 34, 2, 3:

cedat consulari generi praetorium,

Cic. Planc. 6, 15:

ad militare genus = ad milites,

Liv. 24, 32, 2:

alia militaris generis turba,

id. 44, 45, 13:

castellani, agreste genus,

id. 34, 27, 9 Weissenb. ad loc.— Sing. with plur. predicate:

Ministrantibus sibi omni genere turpium personarum,

Capitol. Ver. 4.—In plur.:

eorum hominum... genera sunt duo,

Caes. B. G. 6, 13, 1:

tria auditorum,

Quint. 3, 4, 6.— Repeated in the relative-clause:

duo genera semper in hac civitate fuerunt... quibus ex generibus,

Cic. Sest. 45, 96.—In the acc., of description (v. Roby's Gram. 2, p. 42 sq.):

quot et quod genus pastores habendi,

of what kind, Varr. R. R. 2, 10, 1:

quod genus ii sunt, etc.,

Auct. Her. 2, 30, 48; cf. in the foll.—

Of animals, plants, etc.: genus altivolantum, the race of birds, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 84 Vahl.); cf.: genu' pennis condecoratum, id. Fragm. ap. Varr. L. L. 5, § 59:

lanigerum, id. Fragm. ap. Paul. ex Fest. s. v. Cyprio, p. 59 Müll.: squamigerum,

Lucr. 1, 162; cf.

piscium,

Hor. C. 1, 2, 9:

silvestre,

Lucr. 5, 1411:

omne ferarum,

id. 5, 1338:

acre leonum,

id. 5, 862:

malefici generis plurima animalia,

Sall. J. 17, 6:

diversum confusa genus panthera camelo,

Hor. Ep. 2, 1, 195:

animantūm propagare genus,

to propagate the race, Lucr. 1, 195:

ad genus faciendum,

Just. 2, 9 fin.:

juxta genus suum,

Vulg. Gen. 1, 11 saep.— Plur.:

quae vero et quam varia genera bestiarum vel cicurum vel ferarum!

Cic. N. D. 2, 39, 99:

piscium genera,

Quint. 5, 10, 21.—In the acc., of description:

porticus avibus omne genus oppletae,

Varr. R. R. 3, 5, 11:

pascuntur omne genus objecto frumento,

id. ib. 3, 6:

boves et id genus pecua,

App. M. 2, p. 115, 4; id. Flor. p. 37. —

Of inanim. and abstr. things, kind, sort, description, class, order, character:

genus ullum materiaï,

Lucr. 2, 304:

cum is (sol) quoque efficiat, ut omnia floreant et in suo quaeque genere pubescant,

Cic. N. D. 2, 15, 41:

naves omni genere armorum ornatissimae,

Caes. B. G. 3, 14, 2:

cibi genus,

id. ib. 4, 1, 9:

cum omni genere commeatus,

Liv. 30, 36, 2:

frugum,

id. 38, 15, 9:

hoc sphaerae genus,

Cic. Rep. 1, 14:

hoc triplex rerum publicarum genus,

id. ib. 2, 23:

regale civitatis,

id. ib.; cf.:

totum regiae civitatis,

id. ib. 2, 29:

novum imperii,

id. ib. 2, 32:

ipsum istud genus orationis exspecto,

id. ib. 1, 24 fin.; cf.: dulce orationis, id. Or. 13, 42:

qua re esset hoc bellum genere ipso necessarium,

id. de Imp. Pomp. 10, 27; cf.:

genus hoc erat pugnae, quo, etc.,

Caes. B. G. 1, 48, 4:

potestas annua (consulum) genere ipso ac jure regia,

Cic. Rep. 2, 32:

genus vitae... genus aetatis,

id. Off. 1, 32, 117:

optimum emendandi,

Quint. 10, 4, 2:

dicendi,

Cic. Off. 1, 1, 3; Quint. 8, 3, 56; 12, 10, 69:

simplex rectumque loquendi,

id. 9, 3, 3:

omnis generis tormenta,

Liv. 32, 16, 10:

praeda ingens omnis generis,

id. 27, 5, 9; so,

omnis generis, with tela,

id. 38, 26, 4;

with naves,

id. 34, 8, 5;

with eloquentia,

id. 39, 40, 7, etc.—Repeated in the relative-clause:

erat haec (ratio) ex eodem genere, quod ego maxime genus ex sociorum litteris reperire cupiebam,

Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183.—In plur.:

Caesar haec genera munitionis instituit,

Caes. B. G. 7, 72, 1:

disserere de generibus et de rationibus civitatum,

Cic. Rep. 2, 11; cf. id. ib. 1, 26;

28: genera juris institutorum, morum consuetudinumque describere,

id. ib. 3, 10:

genera furandi,

id. Verr. 2, 2, 7, § 18.—In the acc., of description: omne, hoc, id, quod genus, for omnis, ejus, hujus, cujus generis, of every, of this, of which kind:

sub urbe hortum omne genus, coronamenta omne genus,

Cato, R. R. 8, 2; Varr. R. R. 1, 29, 1:

omne genus simulacra feruntur,

Lucr. 4, 735:

si hoc genus rebus non proficitur,

Varr. R. R. 2, 1, 23; id. L. L. 9, § 110 Müll.; Lucr. 6, 917 and Hor. S. 2, 6, 44:

in id genus verbis,

Varr. L. L. 10, § 79; 8, 7, 108, § 17:

in id genus libris,

Gell. 3, 8, 1:

scis me ante orationes aut aliquid id genus solitum scribere,

Cic. Att. 13, 12, 3:

vitanda sunt illa, quae propinqua videntur: quod genus, fidentiae contrarium est diffidentia, etc.,

for example, id. Inv. 2, 54, 165; so ib. 2, 52, 157; 2, 54, 162; 2, 57, 172; Lucr. 4, 271; 6, 1058:

lege jus est id quod populi jussu sanctum est, quod genus: ut in jus eas cum voceris,

Auct. Her. 2, 13, 19; cf.

ib. sqq.— In gen.: i. q. res or aliquid: ut in omni genere hujus populi (Graeci) consuetudinem videretur imitatus,

in all respects, in everything, Cic. Rep. 2, 20; cf.:

innumerabiles res sunt, in quibus te quotidie in omni genere desiderem,

id. Q. Fr. 2, 2 fin.:

incredibile est, quam me in omni genere delectarit,

id. Att. 16, 5, 2:

medici assiduitas et tota domus in omni genere diligens,

id. ib. 12, 33, 2;

7, 1, 2: qui in aliquo genere aut inconcinnus aut multus est, is ineptus dicitur,

in any respect whatever, id. de Or. 2, 4, 17:

qua de re et de hoc genere toto pauca cognosce,

id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4.—Adverb.: in genus, in general, generally:

sermones in genus communes,

Gell. 4, 1 fin. —

In partic.

In philos. lang., opp. partes, and comprising them within itself, a general term, logical genus:

genus est id, quod sui similes communione quadam, specie autem differentes, duas aut plures complectitur partes,

Cic. de Or. 1, 42, 189; cf.: genus est, quod plures partes amplectitur, ut animal;

pars est, quae subest generi, ut equus. Sed saepe eadem res alii genus, alii pars est: nam homo animalis pars est, Thebani aut Trojani genus,

id. de Inv. 1, 22, 32: genus est, quod partes aliquas amplectitur, ut cupiditas;

pars est, quae subest generi, ut cupiditati amor, avaritia,

id. ib. 1, 28, 42; cf.

also: genus est notio ad plures differentias pertinens,

id. Top. 7, 31:

nec vero sine philosophorum disciplina genus et speciem cujusque rei cernere neque eam definiendo explicare nec tribuere in partes possumus, etc.,

id. Or. 4, 16; cf. ib. 33, 117:

formae dicendi specie dispares, genere laudabiles,

id. de Or. 3, 9, 34:

perturbationes sunt genere quatuor, partibus plures,

id. Tusc. 3, 11, 24; cf. ib. 5, 25, 71:

et conjuncta quaeremus, et genera et partes generibus subjectas, et similitudines, etc.,

id. de Or. 2, 39, 166;

opp. species and pars,

Varr. R. R. 3, 3, 3.—

In gram., gender: transversi sunt (ordines) qui ab recto casu obliqui declinantur, ut albus, albi, albo;

directi sunt, qui ab recto casu in rectos declinantur, ut albus, alba, album. Transversorum ordinum partes appellantur casus, directorum genera: utrisque inter se implicatis forma,

Varr. L. L. 10, § 22 Müll.:

quod ad verborum temporalium rationem attinet, cum partes sint quatuor: temporum, personarum, generum, divisionum, etc.,

ib. 9, § 95:

in nominibus tria genera,

Quint. 1, 4, 23:

barbarismum fieri per numeros aut genera,

id. 1, 5, [p. 811] 16;

9, 3, 6: in verbis quoque quis est adeo imperitus, ut ignoret genera et qualitates, etc.,

id. 1, 4, 27.

gĕnus, ūs, v. genu.

mŏdus, i, m. [root med-, measure, weigh; Gr. medomai, medontes, mêstôr, medimnos; cf.: modius, modestus, moderor], a measure with which, or according to which, any thing is measured, its size, length, circumference, quantity (freq. and class.).

Lit.

In gen.:

modi, quibus metirentur rura,

Varr. R. R. 1, 10, 1:

is modus acnua Latine appellatur,

id. ib. 1, 10, 2:

filio agri reliquit ei non magnum modum,

Plaut. Aul. prol. 13:

hoc erat in votis, modus agri non ita magnus,

Hor. S. 2, 6, 1:

de modo agri scripsit,

Cic. Att. 13, 33, 2:

de modo agri (actio), cum a venditore emptor deceptus est,

Paul. Sent. 1, 19, 1:

modus hic agri nostro non sufficit horto,

Juv. 14, 172:

modus altitudinis et latitudinis (sulcorum),

Col. 11, 3, 4:

collis modum jugeri continens,

Col. Arbor. 1, 6:

ut omnium par modus sit,

Cels. 3, 27; cf. Col. 12, 23:

falsus,

false measure, Dig. 11, 6: magnus legionum, Vell. 2, 73, 2: hic mihi conteritur vitae modus, measure or term of life, Prop. 1, 7, 9.—

In partic.

Pregn., a proper measure, due measure:

in modo fundi non animadverso lapsi sunt multi,

Varr. R. R. 1, 11:

suus cuique (rei) modus est,

Cic. Or. 22, 73:

ordine et modo,

id. Off. 1, 5, 14:

modum alicujus rei habere,

to observe measure in a thing, not exceed the bounds of moderation, id. Verr. 2, 2, 59, § 144:

vox quasi extra modum absona,

beyond measure, immoderately, id. de Or. 3, 11, 41:

cum lacus praeter modum crevisset,

id. Div. 1, 44, 100:

ii sine dubio fidem et modum transeunt,

id. Off. 1, 29, 102:

supra modum in servos suos saevire,

Gai. Inst. 1, 53:

sine modo modestiāque,

without measure, without moderation, Sall. J. 41, 9:

sine modo ac modestia agi,

Liv. 26, 48, 11.—

The measure of tones, measure, rhythm, melody, harmony, time; in poetry, measure, metre, mode:

vocum,

Cic. Div. 2, 3, 9:

musici,

Quint. 1, 10, 14:

lyrici,

Ov. H. 15, 6:

fidibus Latinis Thebanos aptare modos,

Hor. Ep. 1, 3, 12: Bacchico exsultas (i. e. exsultans) modo, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 152 Vahl.):

flebilibus modis concinere,

Cic. Tusc. 1, 44, 106: saltare ad tibicinis modos, to the music or sound of the flute, Liv. 7, 2:

nectere canoris Eloquium vocale modis,

Juv. 7, 19.—Fig.:

verae numerosque modosque ediscere vitae,

moral harmonies, Hor. Ep. 2, 2, 144.—

Transf.

A measure which is not to be exceeded, a bound, limit, end, restriction, etc.:

modus muliebris nullust, neque umquam lavando et fricando modum scimus facere,

Plaut. Poen. 1, 2, 21:

quis modus tibi tandem exilio eveniet,

id. Merc. 3, 4, 67:

modum aliquem et finem orationi facere,

to set bounds to, Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:

ludendi est quidem modus retinendus,

id. Off. 1, 29, 104:

imponere alicui,

Liv. 4, 24, 4:

cum modum irae nullum faceret,

id. 4, 50, 4:

modum transire,

Cic. Tusc. 4, 17, 4:

cupidinibus statuat natura modum quem,

Hor. S. 1, 2, 111:

inimicitiarum modum facere,

Cic. Sull. 17, 48:

modum statuarum haberi nullum placet,

id. Verr. 2, 2, 59, § 144:

qui rebus infinitis modum constituant,

id. Fin. 1, 1, 2:

constituere,

id. Verr. 2, 2, 59, § 145: modus vitae, tou biou telos, Prop. 1, 7, 9. —With gen. gerund.:

modum lugendi aliquando facere,

to make an end of mourning, Cic. Fam. 5, 16, 6.— Poet. with inf.:

nam quis erit saevire modus?

Stat. Th. 12, 573; cf. the foll.—

A way, manner, mode, method:

modus est, in quo quem ad modum, et quo animo factum sit, quaeritur, Ejus partes sunt prudentia, et imprudentia,

Cic. Inv. 1, 27, 41:

nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit,

id. Rosc. Am. 35, 100:

nec enim semper (hae partes) tractantur uno modo,

id. Or. 35, 122:

vitae,

way of life, id. Tusc. 5, 23, 66:

caelestium ordinem... imitari vitae modo,

id. Sen. 21, 77: quibus modis, by what method of acting, i. e. what means, Sall. C. 5, 6:

cultores has Alpis modo tuto transmittere,

Liv. 21, 30, 8.— Poet. with inf.:

nec modus inserere atque oculos imponere simplex,

Verg. G. 2, 73.—

Esp. freq.: modo, in modum, or ad modum, with a gen. or adj., in the manner of, like:

servorum modo,

in the manner of, like slaves, Liv. 39, 26:

pecorum modo trahi,

Tac. A. 4, 25:

in modum ramorum,

Col. Arbor. 22:

in nostrum modum,

in our manner, Tac. H. 3, 25:

servilem in modum cruciari,

like slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; Caes. B. G. 6, 19, 3; Suet. Calig. 56:

mirum in modum,

in a wonderful manner, wonderfully, Caes. B. G. 1, 41:

ad hunc modum distributis legionibus,

in this manner, id. ib. 5, 24:

naves ad hunc modum factae,

id. ib. 3, 13:

nos nostras more nostro et modo instruximus legiones,

Plaut. Am. 1, 1, 66:

non tuo hoc fiet modo,

id. Men. 2, 1, 25:

si humano modo, si usitato more peccāsset,

after the manner of men, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 8; cf.:

Carneadeo more et modo disputata,

id. Univ. 1; for which with gen.:

apis Matinae More modoque,

Hor. C. 4, 2, 28; and:

agendi more ac modo,

Quint. 11, 1, 29:

tali modo,

in such a manner, in such wise, Nep. Att. 21, 1:

nullo modo,

in no wise, by no means, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 186:

omni modo egi cum rege et ago cotidie,

in every way, earnestly, urgently, id. Att. 6, 2, 7: omnibus modis tibi esse rem salvam [p. 1157] ut scias, Plaut. Ps. 4, 6, 13:

omnibus modis miser sum,

every way, wholly, completely, Ter. Hec. 4, 4, 79:

miris modis,

Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; Liv. 1, 57, 6; Hor. C. 2, 17, 21:

mille modis amor ignorandust,

Plaut. Trin. 2, 1, 30:

hoc multis modis reprehendi potest,

Cic. Fin. 2, 26, 82 (v. Madv. ad h. l.); so,

filium multis modis jam exspecto, ut redeat domum,

very much, Ter. Hec. 2, 3, 7; cf.

multimodis: mira miris modis,

Plaut. Cas. 3, 5, 5; cf.

mirimodis: eum tibi commendo in majorem modum,

very much, greatly, Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 3:

nullo modo,

id. Fin. 2, 31, 102; Col. 9, 8; Suet. Tit. 2:

bono modo,

moderately, Cato, R. R. 5:

bono modo desiderare aliquid,

Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: ejus modi, of that kind, of such a kind or sort (freq.):

ejusmodi sunt tempestates consecutae, ut,

Caes. B. G. 3, 29, 2:

in ejusmodi casu,

id. ib. 5, 33, 4;

6, 34, 7: erant ejusmodi fere situs oppidorum, ut,

id. ib. 3, 12, 1:

petitionis nostrae hujusmodi ratio est,

Cic. Att. 1, 1, 1; so,

cujusquemodi, cujusdammodi, cujusmodicumque, cuimodi, cuicuimodi, v. Zumpt, § 678: cujusmodi,

of what sort, Cic. Fam. 15, 20, 3:

cujuscemodi,

of what sort soever, id. Inv. 2, 45, 134: hujusmodi, hujuscemodi, of this kind, such:

hujusmodi casus,

Caes. B. C. 2, 22:

hujuscemodi verba,

Sall. J. 9 fin.:

illiusmodi,

of that kind, Cic. Div. in Caecil. 21, 68; so,

istiusmodi amicos,

Plaut. Rud. 2, 2, 15.—

In gram., a form of a verb, a voice or mood:

in verbo fiunt soloecismi per genera, tempora, personas, modos, etc.,

Quint. 1, 5, 41: patiendi modus ( the passive voice)... faciendi modus ( the active voice), id. 9, 3, 7; cf. 1, 6, 26.

1. as-sum (ad-sum), affuī (adfuī), adesse, u. dazu afforem (adforem) = affutūrus (adfutūrus) essem, affore (adfore) = affutūrum esse, anwesend-, zugegen sein, dasein (Ggstz. abesse), zuw. auch herzukommend dasein = erscheinen, sich einstellen, I) im allg.: a) v. Pers.: α) mit dem Körper, absol., ades u. adesdum, sei da = bleib da, Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 29): heri, cum non adessetis, Cic.: omnes, qui aderant, alle Anwesenden, Caes.: cum hostes adessent, anrückten, Liv. – m. Ang. wie? assum praesens praesenti tibi, Plaut.: adest praesens vir singulari virtute, M. Bibulus, Cic.: praesto etiam assum, Acc. fr.: sed ubi est frater? Ch. praesto adest, Ter.: fit enim nescio qui, ut quasi coram adesse videare, cum scribo aliquid ad te, Cic.: ibi tum filius cum illis unā aderat frequens, Ter. – m. Ang. wo? sed hic num quis adest? Plaut.: iam ego inibi adero, Pompon. com. fr.: iam hic adero, gleich bin ich wieder da, Ter.: u. so prius ego tuā opinione hic adero, Plaut.: domi assitis facite, Ter.: assum apud te, genitor, Acc. fr.: apud te assum Sosia idem, Plaut.: mane ad portam adesse, Cic.: in tabernaculo, Plaut.: in foro, Liv.: ante oculos, Verg.: portis (Dat.), Verg.: m. Abl. od. Genet. loc., Amphipoli, Brundisi, Liv.; vgl. Weißenb. Liv. 45, 28, 8. – m. Ang. woher? u. auf welchem Wege? hi ex Africa iam affuturi videntur, Cic.: adsum atque advenio Ach-

————

eronte vix viā altā atque arduā per speluncas saxis structas, Enn. fr.: Galli per dumos aderant, Verg. – mit Ang. wohin? huc ades, o formose puer, komm hierher, Verg.: quaeritis, quare huc assim, Ov.: primā face cubiculum tuum adero, werde ich in deinem Gemach erscheinen, Apul. met. 2, 10: u. so ibid. 5, 5 in. – β) mit dem Geiste, in der Formel adesse animo od. (v. mehreren) animis, mit dem Geiste zugegen sein, sowohl um gehörig aufzumerken, ades animo, Ter., od. bl. ades, Plaut., gib acht! (s. Brix Plaut. Men. 643): eum non affuisse animo, Cic.: adestote omnes animis, Cic.: adeste aequo animo! schenkt ein geneigtes Gehör! Ter. (s. Spengel Ter. Andr. prol. 24). – als auch um die Geistesgegenwart, den Mut nicht zu verlieren, gefaßt sein, ruhig sein, ades animo et omitte timorem, Scipio, Cic.: quam ob rem adeste animis, iudices, et timorem, si quem habetis, deponite, Cic. – b) v. Lebl., bes. v. körperl., geistigen u. zeitlichen Zuständen u. Verhältnissen, dasein, vorhanden sein, zur Hand sein, zu Gebote stehen, zuw. auch im Anzuge sein, bevorstehen, sich zeigen, frumentum conferri, comportari, adesse dicere, Caes.: largitur in servos, quantum aderat pecuniae, Tac.: ubi vis, dona tibi adsunt a Phaedria, kommen dir, Ter. – tanti aderant vesicae et viscerum (al. torminum) morbi, ut etc., Cic.: etiamsi certa pestis adesset, (se) mansurum potius, quam etc., Sall. – isto

————

bono utare, dum adsit, cum absit, ne requiras, Cic.: corpore nihil nisi praesens et quod adest sentire possumus, Cic.: illis robur aetatis affuerat, Tac.: vim affore verbo crediderat, Verg. – assunt multa eius rei exempla, Quint.: adest ingens seditio, ingens certamen, Liv.: si iam adest vitae meae finis, Curt.: adesse supremam horam, Curt.: vesper adest, Catull.: aderat iudicio dies, Liv.: adesse Romanis ultimum diem, Liv.: nunc adest occasio bene facta cumulare, Plaut.: nunc probrum atque partitudo prope adest, ut fiat palam, Plaut.: aderit tempus od. dies, cum etc., es wird die Zeit kommen, wo usw., Acc. tr. u. Komik. (s. Ribbeck Coroll. ad Tragic. Fragm. p. LVIII sq.): u. so bl. prope adest, cum etc., bald kommt die Zeit, wo usw., Komik. (s. Spengel Ter. Andr. 152).

II) in bestimmter Absicht dasein, erscheinen, zugegen sein, auf dem Platze sein, bei der Hand sein, nahe sein u. in bestimmter Absicht erscheinen, sich einstellen, a) übh.: α) v. Menschen: primum me ipsum vigilare, adesse, Cic.: ipse dux hostium suis aderat atque eos hortabatur, Caes. – m. Ang. wo? od. wobei? oft zugl. m. Ang. als wer? durch Adjj. od. Substst., Caesar ubique aderat, Vell.: nunc ultro ad cineres et ossa parentis assumus, Verg.: in agmine modo in primis modo in postremis aderat, Sall.: in operibus, in agmine atque ad vigilias multus (fleißig) adesse, Sall.: egomet in agmine, in proelio consultor

————

idem et socius periculi vobiscum adero, Sall.: in eo cornu non Poetelius solus, sed Sulpicius etiam hortator affuerat, Liv. (vgl. suus cuique animus memor ignominiae adhortator aderat, Liv.). – u. (als Feind) m. Angabe gegen wen? adversus hostes, Sall.: in semisomnos barbaros, Tac. – m. Ang. wie gestimmt? durch Adjj., iam omnes feroces aderant, Sall.: Numidae infensi adesse atque instare, Sall.: Masinissa dies noctesque infestus aderat, Liv. – m. Ang. des Zweckes wozu? durch ad m. Akk., nunc ades ad parendum vel ad imperandum potius, stell dich, um Order zu parieren oder vielmehr um Order zu erhalten, Cic.: adsint tempori (zur rechten Zeit) ad metendum, Gell.: adesse ad magnitudinem beneficiorum, zum Empfang so großer Wohltaten gleich bei der Hand sein, Tac. – od. durch Infin., non Teucros delere aderam, Sil. 9, 532. – u. unpers. (vgl. πάρεστί μοι), aderit cognoscere, man wird erkennen können, Avien. progn. 80. – β) v. der Gottheit, adsis placidusque iuves, Verg.: m. Ang. wie? als wer? adsis favens, Verg.: sui sceleris ultores adesse deos, Curt. – m. Ang. wem? durch Dat., origini Romanae, rebus Romanis, sich gnädig zeigen, förderlich sein, unser »sein mit« usw., Liv.: querelis nostris, armis (nostris), unserer Kl., unserer W. sich annehmen, Liv.: si fortuna coeptis affuerit, hold ist, Tac.: fortunam et deos et numen Othonis adesse consiliis, adfore conatibus testabantur, Tac. – b)

————

als Teilnehmer, Zeuge, Zuschauer zugegen sein, erscheinen, einer Sache beiwohnen, an etw. teilnehmen, bei etw. mitwirken, m. Ang. wo? od. wobei? ad suffragium, Cic.: in senatu, Cic.: in hac re, Ter.: in magnis rebus, Nep.: in pariundo, Ter. Andr. 771: durch Dat., comitiis, Cic.: pugnae, Liv.: omnibus periculis, Nep.: colloquio, Lic.: convivio, spectaculo, Suet.: eorum recitationibus, Plin. ep.: cur istuc vadimonio assum? Nov. fr. – absol., is dies, quo me adesse iusserat, Cic.: quasi nusquam adfueris (verst. in pariundo), Tert.: nec adfuisse usque Philippum, Curt.: ut paene liberum sit senatori non adesse, zu kommen und nicht zu kommen, Cic.: ille nec iratos sensit adesse deos, Ov. – u. in der publiz. Formel adesse scribendo senatus consulto od. decreto, bei Abfassung eines Senatsbeschlusses zugegen sein, Cic.: u. bl. adesse scribendo, SC. b. Cic. – c) als Berater, als Beistand einer Pers. od. Sache zur Seite stehen, beistehen, jmds. od. einer Sache sich annehmen (Ggstz. abesse, deesse, s. Oudend. Schol. ad Cic. ep. p. 66), semper absenti Deiotaro, Cic.: alcis rebus, Cic.: intercessioni, Liv.: ego apud consulem deprecator defensorque vobis adero, Liv.: alci (einem Richter od. Fürsten) adesse in consilio, Cic. u. Nep. – So namentl. v. Rechtsbeistande, als Verteidiger, Vertreter erscheinen, sich jmds. od. einer Sache als Vertreter annehmen, jmd. od. eine Sache vertreten, ius qui

————

profitebitur, adsit, Ov.: volo ego adesse hic advocatos nobis in turba hac, Ter.: u. so adesse Quinctio, amicis, Cic.: partibus, Plin. ep.: tali causae, Quint.: ei sententiae, Plin. – m. Ang. wozu? durch ad m. Akk., ad hanc rem, Ter.: ad defendendam causam, Ter.: ad rem agendam, Cael. fr. b. Quint. – m. Ang. wo? durch in m. Abl., in iudicio, Cic.: in foro, Liv. – m. Ang. in welcher Sache? durch in m. Abl., in hac causa, Cic.: u. (bildl.) in sua causa omnium libertati, Liv. – m. Ang. gegen wen? contra Satrium, Cic.: adversus privatum intemperantius, Suet. – d) als Angeklagter od. Ankläger vor Gericht erscheinen, α) als Angeklagter, sich stellen, adesse iuberi, Cic.: Amphipoli (zu A.) adesse iuberi, Liv.: u. alqm Amphipoli adesse iubere, Liv.: adesse ad iudicium, Cic. – β) als Ankläger, adesse in iudicio, Cic. Verr. 4, 113 (vgl. no. c): citatus accusator M. Pacilius nescio quo casu non respondit, non adfuit, Cic. Verr. 2, 98. – ⇒ Archaist. Konj. Präs. adsiem, Verg. catal. 5, 6: adsies, Prud. perist. 2, 569: adsiet, Plaut. asin. 415; Pseud. 924 u. 1114. Ter. adelph. 619. Cato r. r. 141, 4: adsient, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 32. Ter. Phorm. 313. – arch. Konj. Imperf. adesent = adessent, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 6. – arch. Fut. adessint = aderunt, Corp. inscr. Lat. 1, 198, 63. – arch. Perf. arfuerunt = adfuerunt, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 2. – archaist. Infin. Perf. arfuisse (= adfuisse), SC. de Bacch. im

————

Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 21.

————————

2. assum, ī, n., s. assusa, um.

ad-jŭvo, jūvi, jūtum, 1, v. a. (very rare juvavi, juvatum;

hence, adjuvaturus,

Petr. Sat. 18: adjŭro or adjuero = adjuvero, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1:

adjuerit = adjuverit,

Ter. Phorm. 3, 3, 4), to give aid to, to help, assist, support: aliquem. (Adjuvare applies to every kind of help or support; while auxiliari is only used of one who, from his weakness, needs assistance, and subvenire of one who is in difficulty or embarrassment; cf. Manut. ad Cic. Fam. 1, 7.)

In gen.: O Tite, si quid te adjuero curamve levāsso quae nunc te coquit, etc., Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 339 Vahl.): di me etsi perdunt, tamen esse adjutam expetunt, Pac. ap. Non. 97, 14 (Rib. Trag. Rel. p. 102):

miseras, inopes, aerumnosas aliquo auxilio,

Plaut. Rud. 1, 4, 39:

operā me adjuves,

Ter. Phorm. 5, 3, 3:

me adjuves in hac re,

id. And. 3, 3, 10:

id spero adjuturos deos (i. e. in ea re),

id. ib. 3, 2, 42:

ad verum probandum auctoritas adjuvat,

Cic. Quint. 23:

si nihil ad percipiendam colendamque virtutem litteris adjuvarentur,

id. Arch. 7, 16: maerorem orationis lacrimis suis, id. de Or. [p. 39] 2, 47:

Q. Hortensii operā rem publicam adjutam (esse),

id. Phil. 10, 26: si nos mediocris fortuna rei publicae adjuverit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15:

aliquem in filiarum collocatione,

id. Off. 2, 16:

auxiliis et copiis, i. e. militibus auxiliariis,

id. Fam. 1, 7; cf. Liv. 29, 5:

sua sponte eos adjutum profectus,

Nep. Chabr. 2; id. Milt. 2; id. Phoc. 2:

Antiochum Aetolosque adjuturos pronuntiat,

Liv. 34, 37:

fortĭs fortuna adjuvat,

Ter. Phorm. 1, 4, 25, and Liv. 34, 37:

aliquem ad bellum,

id. 29, 1; cf. id. 27, 15 Drak.:

adjutus casu,

Suet. Tib. 13:

suffragio,

id. Vitell. 7:

manu alicujus,

id. Dom. 14:

adjuvare preces,

id. Ner. 21:

pennis adjutus amoris,

Ov. M. 1, 540; so Juv. 6, 504; Sil. 6, 249; cf. id. 5, 326.—

Esp.

To help, cherish (esp. a state of mind), to sustain:

jam tu quoque hujus adjuvas insaniam,

Plaut. Am. 2, 2, 166:

ferendus error immo vero etiam adjuvandus,

Cic. Att. 12, 43:

clamore Romani adjuvant militem suum,

animate, encourage, Liv. 1, 25; so Curt. 3, 6:

ignem,

Liv. 34, 39:

formam cură,

Ov. M. 2, 732.—

Absol. (very rare), to profit, avail, be of use, be profitable (syn.: utile est, operae pretium est, convenit).

Impers.:

in re mala animo si bono utare, adjuvat,

Plaut. Capt. 2, 1, 10.—

With subject:

solitudo aliquid adjuvat,

Cic. Att. 12, 14:

alteri non multum adjuvabant,

Caes. B. G. 7, 17:

adjuvat hoc quoque,

Hor. S. 2, 5, 73.

With a whole subjective clause with quod as subject: multum eorum opinionem adjuvat, quod ( the circumstance that) sine jumentis... ad iter profectos videbant, Caes. B. C. 1, 69. —

With two acc.:

irrides in re tanta? neque me quidquam consilio adjuvas?

Ter. Heaut. 5, 2, 29; cf. Rudd. II. p. 179, n. 75.—

With ut or ne:

ut amplissimum nomen consequeremur, unus praeter ceteros adjuvisti,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 15:

adjuvato, nequis liminis obseret tabellam,

Cat. 324.—

With inf.: adjuvat enim (pater, the male) incubare, helps to hatch, Plin. 11, 24, 29, § 85.—

With the dat. of the person and the acc. of the thing:

operam mutuam dent et messem hanc nobis adjuvent,

Gell. 2, 29; cf. adjuto.—Hence, adjŭvans, antis, P. a., subst. with gen.:

non haec adjuvantia causarum, sed has ipsas esse omnium causas,

Cic. Univ. 14.

ad-jŭvo, jūvi, jūtum, 1, v. a. (very rare juvavi, juvatum;

hence, adjuvaturus,

Petr. Sat. 18: adjŭro or adjuero = adjuvero, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1:

adjuerit = adjuverit,

Ter. Phorm. 3, 3, 4), to give aid to, to help, assist, support: aliquem. (Adjuvare applies to every kind of help or support; while auxiliari is only used of one who, from his weakness, needs assistance, and subvenire of one who is in difficulty or embarrassment; cf. Manut. ad Cic. Fam. 1, 7.)

In gen.: O Tite, si quid te adjuero curamve levāsso quae nunc te coquit, etc., Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 339 Vahl.): di me etsi perdunt, tamen esse adjutam expetunt, Pac. ap. Non. 97, 14 (Rib. Trag. Rel. p. 102):

miseras, inopes, aerumnosas aliquo auxilio,

Plaut. Rud. 1, 4, 39:

operā me adjuves,

Ter. Phorm. 5, 3, 3:

me adjuves in hac re,

id. And. 3, 3, 10:

id spero adjuturos deos (i. e. in ea re),

id. ib. 3, 2, 42:

ad verum probandum auctoritas adjuvat,

Cic. Quint. 23:

si nihil ad percipiendam colendamque virtutem litteris adjuvarentur,

id. Arch. 7, 16: maerorem orationis lacrimis suis, id. de Or. [p. 39] 2, 47:

Q. Hortensii operā rem publicam adjutam (esse),

id. Phil. 10, 26: si nos mediocris fortuna rei publicae adjuverit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15:

aliquem in filiarum collocatione,

id. Off. 2, 16:

auxiliis et copiis, i. e. militibus auxiliariis,

id. Fam. 1, 7; cf. Liv. 29, 5:

sua sponte eos adjutum profectus,

Nep. Chabr. 2; id. Milt. 2; id. Phoc. 2:

Antiochum Aetolosque adjuturos pronuntiat,

Liv. 34, 37:

fortĭs fortuna adjuvat,

Ter. Phorm. 1, 4, 25, and Liv. 34, 37:

aliquem ad bellum,

id. 29, 1; cf. id. 27, 15 Drak.:

adjutus casu,

Suet. Tib. 13:

suffragio,

id. Vitell. 7:

manu alicujus,

id. Dom. 14:

adjuvare preces,

id. Ner. 21:

pennis adjutus amoris,

Ov. M. 1, 540; so Juv. 6, 504; Sil. 6, 249; cf. id. 5, 326.—

Esp.

To help, cherish (esp. a state of mind), to sustain:

jam tu quoque hujus adjuvas insaniam,

Plaut. Am. 2, 2, 166:

ferendus error immo vero etiam adjuvandus,

Cic. Att. 12, 43:

clamore Romani adjuvant militem suum,

animate, encourage, Liv. 1, 25; so Curt. 3, 6:

ignem,

Liv. 34, 39:

formam cură,

Ov. M. 2, 732.—

Absol. (very rare), to profit, avail, be of use, be profitable (syn.: utile est, operae pretium est, convenit).

Impers.:

in re mala animo si bono utare, adjuvat,

Plaut. Capt. 2, 1, 10.—

With subject:

solitudo aliquid adjuvat,

Cic. Att. 12, 14:

alteri non multum adjuvabant,

Caes. B. G. 7, 17:

adjuvat hoc quoque,

Hor. S. 2, 5, 73.

With a whole subjective clause with quod as subject: multum eorum opinionem adjuvat, quod ( the circumstance that) sine jumentis... ad iter profectos videbant, Caes. B. C. 1, 69. —

With two acc.:

irrides in re tanta? neque me quidquam consilio adjuvas?

Ter. Heaut. 5, 2, 29; cf. Rudd. II. p. 179, n. 75.—

With ut or ne:

ut amplissimum nomen consequeremur, unus praeter ceteros adjuvisti,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 15:

adjuvato, nequis liminis obseret tabellam,

Cat. 324.—

With inf.: adjuvat enim (pater, the male) incubare, helps to hatch, Plin. 11, 24, 29, § 85.—

With the dat. of the person and the acc. of the thing:

operam mutuam dent et messem hanc nobis adjuvent,

Gell. 2, 29; cf. adjuto.—Hence, adjŭvans, antis, P. a., subst. with gen.:

non haec adjuvantia causarum, sed has ipsas esse omnium causas,

Cic. Univ. 14.

consĭlĭum, ii, n. [from con and root sal-; Sanscr. sar-; cf. consul], deliberation, consultation, a considering together, counsel (cf. concilium; very freq. in all periods and species of composition).

Prop.:

consulta sunt consilia,

are finished, at an end, Plaut. Truc. 1, 2, 7:

quid in consilio consuluistis?

id. Bacch. 1, 1, 6 Ritschl:

consilium volo capere unā tecum,

Ter. Eun. 3, 5, 66:

neque pol consili locum habeo neque ad auxilium copiam,

id. And. 2, 1, 20:

cum aliquo consilia conferre,

Cic. Phil. 2, 15, 38 (v. confero, I. B.):

saepe in senatu consilia versata sunt,

Quint. 12, 2, 21; 7, 4, 2:

quasi vero consilii sit res, et non necesse sit, etc.,

as if the matter were yet open for deliberation, Caes. B. G. 7, 38; cf. Nep. Con. 4, 2:

quid efficere possis, tui consilii est,

is for you to consider, Cic. Fam. 3, 2, 2:

vestrum jam consilium est. non solum meum, quid sit vobis faciendum,

id. ib. 14, 14, 1: quid aetati credendum sit, quid nomini, magni consilii est, id. Att. 15, 12, 2; cf.:

nihil mihi adhuc accidit, quod majoris consilii esset,

id. ib. 10, 1, 3:

in consilio habere,

Quint. 8, 2, 23:

fit publici consilii particeps,

Cic. Cat. 1, 1, 2; cf. Quint. 12, 3, 1; 3, 8, 4:

nocturna,

Sall. C. 42, 2:

arcanis ut interesset,

Liv. 35, 18, 2 et saep.—

Meton.

In abstr.

A conclusion made with consideration, a determination, resolution, measure, plan, purpose, intention, Quint. 6, 5, 3; cf.:

consilium est aliquid faciendi aut non faciendi excogitata ratio,

Cic. Inv. 1, 25, 36; 2, 9, 31:

certum,

Ter. And. 2, 3, 16:

callidum,

id. ib. 3, 4, 10:

ut sunt Gallorum subita et repentina consilia,

Caes. B. G. 3, 8:

aliquid communi consilio agere,

id. ib.:

consilium communicaverunt perfeceruntque,

Suet. Calig. 56:

aedificandi consilium abicere,

Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 33, 41, 5; Tac. A. 4, 4:

deponere,

Caes. B. C. 3, 103.—And of the purpose. as opp. to the act, etc.:

quod initio scripsi, totius facti tui judicium non tam ex consilio tuo quam ex eventu homines esse facturos,

Cic. Fam. 1, 7, 5:

quasi exitus rerum, non hominum consilia, legibus vindicentur,

id. Mil. 7, 19:

mentem peccare, non corpus, et unde consilium afuerit culpam abesse,

Liv. 1, 58, 9. —Often with epithets characterizing the person who forms the purpose, etc.:

amentissimum,

Cic. Att. 7, 10 init.:

audax,

Liv. 25, 38, 18; 35, 32, 13:

fortissima cousilia,

id. 25, 38, 18:

fidele,

Cic. Agr. 2, 3, 5; Curt. 6, 4, 8:

providens,

Gell. 3, 7, 8:

malum,

id. 4, 5, 5:

temerarium,

Vell. 2, 120, 2:

incautum,

Cic. Att. 8, 9, 3:

lene,

Hor. C. 3, 4, 41:

praeceps,

Suet. Aug. 8:

repudio quod consilium primum intenderam,

Ter. And. 4, 3, 18:

eo consilio, uti frumento Caesarem intercluderet,

Caes. B. G. 1, 48; 2, 9; Cic. Fin. 1, 21, 72 fin.; Sall. C. 57, 1:

quo consilio huc imus?

Ter. Eun. 5, 7, 1;

also: hoc consilio ut,

Nep. Milt. 5, 3: privato consilio, on one's own account (opp. publico consilio, in the name or behalf of the state):

qui contra consulem privato consilio exercitus comparaverunt,

Cic. Phil. 3, 6, 14; Caes. B. C. 3, 14; Nep. Pelop. 1, 2.—Sometimes absol. consilio adverbially, intentionally, designedly:

casu potius quam consilio,

Cic. Fam. 5, 2, 8:

consul, seu forte, seu consilio, Venusiam perfugit,

Liv. 22, 49, 14; 35, 14, 4; Verg. A. 7, 216.—

Esp. in the phrases,

Consilium capere, to form a purpose or plan, to resolve, decide, determine:

neque, quid nunc consili capiam, scio, De virgine istac,

Ter. Eun. 5, 2, 27: consilium capere with a gen. gerund., Caes. B. G. 3, 2; 5, 29; Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 39, 51, 3; 43, 3, 7; 35, 34, 4; 10, 38, 6; Sall. C. 16, 4; Curt. 8, 6, 8; 8, 7, 1; Tac. A. 6, 26; Suet. Vesp. 6; Quint. 11, 3, 180; Just. 2, 13, 5; 34, 4, 1; cf. with gen.:

profectionis et reversionis meae,

Cic. Phil. 1, 1, 1.—With inf., Cic. Quint. 16, 53 fin.; Caes. B. G. 7, 71; Nep. Lys. 3, 1; Liv. 44, 11, 6 al.—With ut:

capio consilium, ut senatum congerronum convocem,

Plaut. Most. 5, 1, 8:

consilium ceperunt plenum sceleris, ut nomen hujus deferrent,

Cic. Rosc. Am. 10, 28; id. Verr. 2, 1, 54, § 140:

consilium cepi, ut antequam luceret exirem,

id. Att. 7. 10; id. Tull. 14, 34; Liv. 25, 34, 7.—And with inf.:

consilium cepit... iter in urbem patefacere,

Liv. 44, 11, 7:

hominis fortunas evertere,

Cic. Quint. 16, 53:

Heraclius capit consilium... non adesse ad judicium,

id. Verr. 2, 2, 17, § 41:

ex oppido profugere,

Caes. B. G. 7, 26; 7, 71; Just. 35, 1, 3.—

In the same sense, inire consilium, with similar construction:

inita sunt consilia urbis delendae,

Cic. Mur. 37, 80; 38, 81:

regni occupandi consilium inire,

Liv. 2, 8, 2; 6, 17, 7; 7, 38, 5:

jus gentium cujus violandi causā consilium initum erat,

id. 38, 25, 8; 4, 11, 4:

sceleris conandi consilia inierat,

Vell. 2, 35, 5; 2, 80, 6:

Graeci consilium ineunt interrumpendi pontis,

Just. 2, 13, 5; Suet. Calig. 48:

iniit consilia reges Lacedaemoniorum tollere,

Nep. Lys. 3, 1:

consilia inibat, quemadmodum, etc.,

Caes. B. G. 7, 43:

de bello consilia inire incipiunt,

id. ib. 7, 1:

cum de recuperandā libertate consilium initum videretur,

id. ib. 5, 27:

consilia inita de regno,

Liv. 4, 15, 4:

atrox consilium init, ut, etc.,

Tac. H. 3, 41.—

Freq. consilium est, with and without inf., I purpose:

ita facere,

Plaut. Mil. 2, 3, 73; Ter. Hec. 3, 5, 44; Cic. Att. 5, 5, 1; Sall. C. 4, 1; 53, 6; Liv. 21, 63, 2; Sall. H. Fragm. 4, 61, 16 Dietsch. —Rarely with ut:

ut filius Cum illà habitet... hoc nostrum consilium fuit,

Ter. Phorm. 5, 8, 41:

ea uti acceptā mercede deseram, non est consilium,

Sall. J. 85, 8; and absol.:

quid sui consilii sit, ostendit,

Caes. B. G. 1, 21.—Hence,

In partic., in milit. lang., a warlike measure, device, stratagem: consilium imperatorium quod Graeci stratêgêma appellant, Cic. N. D. 3, 6, 15; so Caes. B. G. 7, 22; Nep. Dat. 6, 8; id. Iphicr. 1, 2; cf.:

opportunus consiliis locus (= insidiis),

Quint. 5, 10, 37.—

With special reference to the person for whose advantage a measure is devised, counsel, advice:

tu quidem antehac aliis solebas dare consilia mutua,

Plaut. Ep. 1, 1, 98; so,

dare,

Ter. And. 2, 1, 9:

quid das consili?

Ter. Hec. 4, 4, 93:

Cethegum minus ei fidele consilium dedisse,

Cic. Clu. 31, 85:

vos lene consilium datis,

Hor. C. 3, 4, 41; 3, 5, 45 et saep.:

juvabo aut re aut operā aut consilio bono,

Plaut. Ps. 1, 1, 17;

imitated by Ter.: aut consolando aut consilio aut re juvero,

Ter. Heaut. 1, 1, 34 (quoted ap. Cic. Fam. 7, 10, 4); cf. Ter. Heaut. 5, 2, 29; Cic. Fam. 2, 7, 2; 15, 2, 2; id. Att. 13, 31, 3:

te hortor ut omnia moderere prudentiā tuā, ne te auferant aliorum consilia,

id. Fam. 2, 7, 1:

sin aliquid impertivit tibi sui consilii,

id. ib. 5, 2, 9:

consiliis, non curribus utere nostris,

Ov. M. 2, 146:

facile ratio tam salubris consilii accepta est,

Curt. 3, 7, 10:

saniora consilia pati,

id. 4, 1, 9.—

As a mental quality, understanding, judgment, wisdom, sense, penetration, prudence:

et dominari in corpore toto Consilium quod nos animum mentemque vocamus,

Lucr. 3, 139; 3, 450:

acta illa res est animo virili, consilio puerili,

Cic. Att. 14, 21, 3; cf. id. Caecin. 7, 18:

ut popularis cupiditas a consilio principum dissideret,

id. Sest. 49, 103:

majore studio quam consilio ad bellum proficisci,

Sall. H. 2, 96, 4 Dietsch:

res forte quam consilio melius gestae,

id. J. 92, 6:

quae quanto consilio gerantur, nullo consilio adsequi possumus,

Cic. N. D. 2, 38, 97:

simul consilium cum re amisisti?

Ter. Eun. 2, 2, 10; cf.:

miseros prudentia prima relinquit, Et sensus cum re consiliumque fugit,

Ov. P. 4, 12, 48:

mulieres omnes propter infirmitatem consilii majores in tutorum potestate esse voluerunt,

Cic. Mur. 12, 27:

vir et consilii magni et virtutis,

Caes. B. G. 3, 5:

cum plus in illo senili animo non consilii modo sed etiam virtutis esse dicerent,

Liv. 4, 13, 13; so,

tam iners, tam nulli consili Sum,

Ter. And. 3, 5, 2:

est hoc principium improbi animi, miseri ingenii, nulli consilii,

Cic. Rosc. Com. 16, 48:

omnes gravioris aetatis, in quibus aliquid consilii aut dignitatis fuit,

Caes. B. G. 3, 16; cf. Ov. M. 6, 40:

misce stultitiam consiliis brevem,

Hor. C. 4, 12, 27:

quae res in se neque consilium neque modum Habet ullum, eam consilio regere non potes,

Ter. Eun. 1, 1, 13. —

Poet., transf., of inanim. things:

consilii inopes ignes,

indiscreet, Ov. M. 9, 746:

vis consili expers,

Hor. C. 3, 4, 65; id. S. 2, 3, 266.—

In concr., the persons who deliberate, a council; of the Roman senate:

senatum, id est orbis terrae consilium, delere gestit,

Cic. Phil. 4, 6, 14; id. Fam. 3, 8, 4; id. de Or. 2, 82, 333; id. Sest. 65, 137:

summum consilium orbis terrae,

id. Phil. 7, 7, 19; Liv. 1, 8, 7; 23, 22, 2; Vell. 1, 8, 6:

di prohibeant, ut hoc, quod majores consilium publicum vocari voluerunt, praesidium sectorum existimetur,

i. e. a court of justice, Cic. Rosc. Am. 52, 151; cf.:

qui ex civitate in senatum propter dignitatem, ex senatu in hoc consilium delecti estis propter severitatem,

id. ib. 3, 8.—Of the division of the centumviri, who sat for ordinary cases in four consilia:

sedebant centum et octoginta judices, tot enim quattuor consiliis colliguntur,

Plin. Ep. 6, 33, 2:

omnibus non solum consiliis sed etiam sententiis superior discessit,

Val. Max. 7, 7, 1:

Galba consilio celeriter convocato sententias exquirere coepit,

a council of war, Caes. B. G. 3, 3; cf.:

consilio advocato,

Liv. 25, 31, 3; 43, 22, 9 al.:

castrense,

id. 44, 35, 4:

mittunt (Carthaginienses) triginta seniorum principes: id erat sanctius apud illos consilium,

id. 30, 16, 3; cf. id. 35, 34, 2:

consilium Jovis,

Hor. C. 3, 25, 6:

bonorum atque sapientium,

Quint. 3, 8, 2 al. —

Facetiously:

paulisper tace, Dum ego mihi consilia in animum convoco, et dum consulo,

Plaut. Mil. 2, 2, 44.—

(Acc. to II. A. [p. 433] 1. c.) A counsellor:

ille ferox hortator pugnae consiliumque fuit,

Ov. Tr. 4, 2, 32:

Clymene, Aethraque, Quae mihi sunt comites consiliumque duae,

id. H. 16 (17), 268; id. F. 3, 276.